Từ khi mới thành lập, NXB đã thực hiện tốt vai trò là cơ quan xuất bản chính trị của Đảng và Nhà nước, có nhiệm vụ biên tập, xuất bản sách chính trị, lý luận và pháp luật; phổ biến chủ trương, đường lối của Đảng trong cán bộ, đảng viên và nhân dân. Những ngày đầu thành lập, điều kiện hoạt động còn khó khăn, kinh nghiệm chưa nhiều, bối cảnh chính trị phức tạp, nhưng dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Trung ương Đảng, ngay trong những năm 1945 - 1946, NXB Sự thật đã xuất bản được 34 đầu sách trình bày những lý luận cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, những quan điểm đúng đắn về tình hình cách mạng thế giới. Cùng với các đơn vị khác trên mặt trận tư tưởng, sách của NXB Sự thật đã góp phần xác lập những tư tưởng và quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lê-nin một cách chính thức trong xã hội ta. Trong hai cuộc kháng chiến trường kỳ và gian khổ chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược (1945 - 1975), NXB Sự thật phải di chuyển, sơ tán ở nhiều nơi, tuy nhiên, trong bất kỳ hoàn cảnh nào, công tác biên tập, xuất bản vẫn được chú trọng tiến hành đều đặn. Những tác phẩm được xuất bản trong các thời kỳ này đã góp phần tích cực vào công tác chính trị, tư tưởng của Đảng, phục vụ cuộc kháng chiến trường kỳ và hai nhiệm vụ cách mạng chiến lược: độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.
Sau ngày miền nam được hoàn toàn giải phóng, đất nước hòa bình, thống nhất, NXB Sự thật đã đặt chi nhánh ở TP Hồ Chí Minh và sau đó ở đồng bằng sông Cửu Long và các tỉnh miền trung, kịp thời đáp ứng nhu cầu về sách chính trị của bạn đọc ở các vùng, miền trong cả nước. Ngày 24-10-1979, Ban Bí thư Trung ương Đảng đã ra Quyết định số 53-QĐ/TW kiện toàn NXB Sự thật, cơ quan trực thuộc Chính phủ (từ năm 1960) thành cơ quan xuất bản của Đảng, trực thuộc Ban Chấp hành Trung ương, tạo vị thế mới cho đơn vị trong việc thực hiện nhiệm vụ chính trị.
Từ năm 1986, cùng với bước chuyển của đất nước sau Đại hội lần thứ VI của Đảng, NXB Sự thật bước vào giai đoạn phát triển mới, các ấn phẩm của đơn vị phản ánh sinh động sự mở đầu của công cuộc đổi mới, tập trung giới thiệu và làm sáng tỏ đường lối đổi mới toàn diện của Đảng do Đại hội lần thứ VI đề ra và tiếp tục phát triển toàn diện ở các kỳ đại hội sau; làm sáng tỏ những vấn đề của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, chủ nghĩa xã hội và nhất là con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam về các mặt chính trị, kinh tế, văn hóa, quốc phòng, an ninh..., chống lại các tư tưởng và quan điểm phản động, lệch lạc, bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.
Nhằm tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và vai trò quản lý của Nhà nước đối với công tác xuất bản sách chính trị, lý luận, pháp luật, đáp ứng yêu cầu của nhiệm vụ cách mạng trong tình hình mới, ngày 20-11-1992, Ban Bí thư Trung ương Đảng đã ban hành Quyết định số 53-QĐ/TW thành lập NXB Chính trị quốc gia Sự thật trên cơ sở hợp nhất bốn nhà xuất bản: NXB Sự thật, NXB Thông tin lý luận, NXB Tư tưởng - Văn hóa và NXB Pháp lý; đồng thời quyết định NXB Chính trị quốc gia Sự thật trực thuộc Ban Bí thư, chịu sự quản lý của Nhà nước trong hệ thống xuất bản chung theo pháp luật. Sự hợp nhất đã tập trung đầu mối và nâng cao hiệu quả công tác xuất bản sách chính trị lý luận, pháp luật, tăng cường năng lực thực hiện nhiệm vụ chính trị của NXB.
Trên cơ sở nhiệm vụ, yêu cầu của tình hình mới, ngày 3-4-2003, Bộ Chính trị đã ra Quyết định số 68-QĐ/TW về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của NXB Chính trị quốc gia Sự thật. Quyết định nêu rõ: NXB Chính trị quốc gia Sự thật là đơn vị sự nghiệp Trung ương của Đảng, đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp và thường xuyên của Ban Bí thư, có chức năng là cơ quan xuất bản chính trị của Đảng và Nhà nước, hoạt động theo Luật Xuất bản. Với vị thế mới, NXB tiếp tục bám sát nhiệm vụ chính trị và các sự kiện chính trị lớn của đất nước, chủ động phối hợp các bộ, ban, ngành, MTTQ, các đoàn thể ở Trung ương và các địa phương kịp thời xuất bản sách, các tài liệu phục vụ học tập và triển khai Nghị quyết các kỳ Đại hội Đảng và các Hội nghị T.Ư, tích cực phục vụ cuộc vận động “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”. Sách của NXB luôn bảo đảm đúng định hướng chính trị của Đảng, bảo đảm chất lượng nội dung chính trị, lý luận và khoa học; thể loại sách ngày càng phong phú, đa dạng; hình thức sách có nhiều đổi mới đáp ứng nhu cầu của cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân.
Những năm qua, NXB đã tích cực chuyển đổi một phần hoạt động theo Nghị định số 43/2006/NĐ-CP, ngày 25-4-2006 của Chính phủ quy định quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế và tài chính đối với đơn vị sự nghiệp công lập. Theo đó, hoạt động xuất bản không chỉ đáp ứng yêu cầu phục vụ nhiệm vụ chính trị mà còn phải mang lại hiệu quả kinh tế, bảo đảm và nâng cao đời sống cho công chức, viên chức, người lao động trong toàn cơ quan. Trước những yêu cầu phát triển mới, NXB đã tập trung xây dựng và triển khai chiến lược phát triển giai đoạn 2009 - 2015, tầm nhìn hướng tới 2030, nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả toàn diện các mặt hoạt động của NXB. Nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, phát huy các nguồn lực, NXB chú trọng thực hiện dân chủ, công khai, minh bạch hóa mọi hoạt động; thực hiện tốt Quy chế dân chủ ở cơ sở; đổi mới phương thức lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành; củng cố, phát huy vai trò của tổ chức đảng và các đoàn thể trong cơ quan; tăng cường trách nhiệm cá nhân của cán bộ, đảng viên, nhất là trách nhiệm nêu gương của cán bộ chủ chốt trong cơ quan, đơn vị.
Những thành tựu đạt được trong 74 năm qua đã đặt cơ sở vững chắc để NXB bước sang một thời kỳ phát triển mới với những nhiệm vụ hết sức nặng nề. Những yêu cầu trong tình hình mới đòi hỏi phải nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của NXB Chính trị quốc gia Sự thật hướng tới mục tiêu xây dựng NXB trở thành một trung tâm xuất bản hiện đại hàng đầu Việt Nam, giữ vai trò nòng cốt trong việc xuất bản sách chính trị, lý luận, pháp luật, góp phần quan trọng trong việc giữ vững và mở rộng trận địa tư tưởng của Đảng, với mô hình đơn vị sự nghiệp công lập tự bảo đảm một phần chi thường xuyên. Đổi mới căn bản, toàn diện và đồng bộ cơ chế, phương thức hoạt động, tổ chức bộ máy và cán bộ NXB, bảo đảm tinh gọn, có cơ cấu hợp lý, có năng lực tự chủ, quản trị tiên tiến, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Tiếp tục phát triển xuất bản truyền thống, đồng thời đẩy mạnh xuất bản điện tử, xây dựng kho dữ liệu sách, tài liệu chính trị trực tuyến phục vụ nhu cầu nghiên cứu, tìm hiểu, học tập của cán bộ, đảng viên và nhân dân. Chuyển các đơn vị sản xuất, kinh doanh thành doanh nghiệp để giảm đầu mối hành chính, giảm biên chế hưởng lương từ ngân sách, đồng thời nâng cao hiệu quả hoạt động của các đơn vị sản xuất, kinh doanh. Xây dựng đội ngũ cán bộ có phẩm chất, bản lĩnh chính trị vững vàng, có đạo đức nghề nghiệp, lòng đam mê nghề nghiệp, có kiến thức chuyên môn sâu và kỹ năng nghề nghiệp thuần thục, có năng lực thích ứng với điều kiện nền kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế.
Ghi nhận những đóng góp xứng đáng trong 74 năm qua, NXB vinh dự được Đảng và Nhà nước tặng thưởng Huân chương Sao Vàng, hai Huân chương Hồ Chí Minh, danh hiệu Anh hùng Lao động cùng nhiều phần thưởng cao quý khác.
PHẠM CHÍ THÀNH
Quyền Giám đốc - Tổng Biên tập NXB Chính trị quốc gia Sự thật
