Lăn lộn trăm nghề
Lê Vũ có phòng tranh ở số 43 Tôn Thất Tùng, TP Nha Trang (Khánh Hòa). Bây giờ ông sống thanh thản, bình tâm nhưng vẫn không nguôi quên quá khứ, với rất nhiều biến cố. Có lần ông bảo, ông đã trải qua nhiều thăng trầm, nên học được cách hòa quyện thật tốt với đời.
Ông sinh năm 1949, ở Quảng Nam, trong một gia đình có truyền thống nghệ thuật tuồng, lại được học hội họa từ nhỏ. Lớn lên, Lê Vũ theo gánh hát lang bạt khắp nơi kiếm sống. “Năm 1965, ngoài hai mươi tuổi, tôi vào định cư ở Nha Trang, lập nghiệp bằng nghề vẽ áp-phích quảng cáo cho phim chiếu rạp. Sau gần nửa thế kỷ lăn lộn, ngoảnh lại thấy mình ở hết ngôi nhà này đến ngôi nhà khác, thuê có, xây cất có. Còn nghiệp thì lạc đến năm bảy đường: kịch, họa, văn, thơ, quay phim dịch vụ, chơi trống và cả kinh doanh quảng cáo. Nhiều nghề vậy, nhưng túng thiếu vẫn quẩn quanh”, họa sĩ Lê Vũ chia sẻ.
Vợ chồng Lê Vũ phải sống trong cảnh thuê trọ suốt 11 năm trời, phải chuyển nhà không dưới 10 lần. Tới năm 1976, vợ chồng ông mua được mảnh đất hơn 300 m2 nằm ngoài khuôn viên Trường Mẫu Tâm (nay là Trường Tiểu học Vĩnh Thọ, TP Nha Trang). Có đất nhưng lại thiếu tiền xây nhà cho nên dù không hiểu nhiều về kiến trúc, ông đã tự thiết kế, tự làm nhà bằng gỗ và đi xin gạch ngói phế về “đắp” thêm. Cám cảnh căn nhà dột nát của ông, những nghệ sĩ nhiệt tình đã góp tay thiết kế, xây lại ngôi nhà trên nền vật tư “tận dụng” ấy. Rồi căn nhà nhỏ tiếp tục được sửa chữa bằng tiền Lê Vũ vẽ tranh chắt bóp để dành. Dần dần, ngôi nhà mang dáng dấp của ngôi biệt thự với chiếc cầu thang bên ngoài thấp thoáng dưới tán cây râm mát. Ông cũng kỳ công mang về từ Hòn Chồng về một chiếc bàn đá cũ, đặt ở sân nhà để làm nơi hội ngộ những người bạn hữu.
Lê Vũ kể: Về Nha Trang ông vẫn vướng vào nghiệp “đèn sân khấu”, là công tác ở Đoàn Ca múa Hải Đăng trong vai trò diễn viên tạp kỹ, độc tấu trống dân tộc, tấu hài và kịch câm. “Đến tôi là bốn đời làm nghề diễn. Ngày đó sống lang thang, nay đây mai đó, đồng tiền lương èo uột. Nhưng công việc mà… Đó là cái nghiệp, là thân phận của mình”, Lê Vũ trải lòng.
Trong cuộc mưu sinh, ông vẫn dành thời gian (dù không nhiều) cho hội họa, bởi lúc nào cũng muốn đó sẽ là nghề nghiệp chính. Và rồi, như nhiều người bạn của Lê Vũ thốt lên, “nghiệp sân khấu như đời hát rong”, cũng thoái trào. Nhiều người phải giải nghệ trong xót xa. Lê Vũ cũng không ngoài vòng xoay ấy. Ông chuyển qua làm họa sĩ thiết kế phim cho Nha Trang Video (Hãng phim Nha Trang thời ấy). Được một thời gian, hãng phim xuống dốc, thu nhập hẹp dần, cuộc sống của ông càng trở nên khó khăn hơn. Vừa tìm hướng mới cho hội họa, ông vừa phải lo trang trải gia đình. Ông đi làm thuê bất cứ việc gì, miễn là không bỏ hội họa. Nỗi khốn khó vô tình trở thành chất liệu, là “liều thuốc” kích thích sự lao động, cá tính sáng tạo của ông.
Xoay xở một thời gian, ông quyết định tự thành lập Công ty Quảng cáo & Mỹ thuật Lê Vũ để được tự chủ về thời gian. Khi cuộc sống tạm ổn định, Lê Vũ miệt mài vẽ, nhưng luôn thấy không thỏa mãn. Sau bao trăn trở, ông chọn thư họa.
Chỗ đứng trong cuộc đời
Bây giờ thì Lê Vũ bảo rằng, mình đã có chỗ ghé chân trong dòng chảy của nghệ thuật đương đại. Tài sản quý giá nhất của ông là đã tạo nên được một góc riêng cho nghệ thuật thư họa, đó là phương thức dùng chữ thư pháp vẽ tên nhân vật, mà cái tên ấy tượng hình cho chính khuôn mặt hoặc chân dung nhân vật ấy.
Ông chọn hướng đi là vẽ chân dung danh nhân. Năm 2002, ông tổ chức triển lãm 52 bức thư họa đầu tiên với chủ đề: “Hồn Chữ Việt”. Năm 2010, ông được Trung tâm Sách kỷ lục Việt Nam xác nhận là “Người vẽ thư họa danh nhân nhiều nhất”. Mấy năm gần đây, Lê Vũ liên tục cho ra đời những tác phẩm thư họa ấn tượng, đậm chất Phật giáo. Ông giãi bày: “Tôi không bao giờ phân biệt tôn giáo, tín ngưỡng, vì tất cả tôn giáo đều là ánh sáng nhiệm màu của lòng yêu thương”. Khởi đầu từ bức thư họa “Giác ngộ” đầu tiên qua hình ảnh của Đức Phật, bức thứ hai là “Từ bi”, tạo hình Phật bà Quán Thế Âm... Ngoài ra, ông cũng có những bức ông già Noel, Lão Tử, Khổng Tử… Sau gần hai chục năm chìm đắm trong thư họa, Lê Vũ nghiệm ra cái khó nhất của môn nghệ thuật này là bắt được thần thái của nhân vật muốn vẽ, tìm chữ chính tên của họ mà tạo hình, để không gượng ép phá chữ. Nhất là phải giống nhân vật muốn thể hiện. Đó là điều rất khó. Ông tâm sự: “Ngoài việc tiếp tục con đường thư họa, tôi vẫn tìm tòi thêm một lối đi, nhưng không dám nói trước. Bởi nghệ thuật là sáng tạo. Xác định như thế cho nên dẫu là khổ ải đến đâu tôi cũng cam lòng”.
Lê Vũ mong mỏi được truyền rộng, lan tỏa niềm đam mê của mình cho nhiều người. Thế nên, năm 2003, ông cho xuất bản cuốn sách “Thư họa danh nhân” để phổ biến cách vẽ thư họa. Trong hàng nghìn tác phẩm mà họa sĩ Lê Vũ đã thực hiện cho đến nay, bức “Giác ngộ” có lẽ là tác phẩm được biết đến nhiều nhất, được nhiều người dân chụp in lại, đóng khung để treo trong nhà.
Triết lý của ông là phải biết thế nào là hạnh phúc và giá trị của nó, để sống với một niềm đam mê. Và từ đó, chưng cất, nhân thêm cái đẹp cho cuộc sống. Có người bảo ông khổ vì nghệ thuật, ông lại nói, mình thủy chung với nghệ thuật.
