Ðể nhà ở xã hội dành cho đúng đối tượng

Chuyện những khu nhà ở xã hội (NƠXH) chật cứng các loại ô-tô, trong đó có cả những chiếc xe tiền tỷ đã được dư luận biết đến từ lâu, nhất là tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Ðà Nẵng... Nhưng liệu có việc NƠXH "tìm đến" người giàu hay không? Ðầu năm 2020, khi Thanh tra TP Ðà Nẵng công bố kết quả thanh tra dự án NƠXH An Trung 2, thì phát hiện ra trong một dự án có 324 căn hộ, có đến 80 căn hộ (chiếm gần 25% tổng số căn) được bàn giao... "nhầm" chủ. Trong đó, có tới 40 căn hộ có chủ sở hữu thuộc diện phải đóng thuế thu nhập - vốn là đối tượng không được phép mua NƠXH.

Việc xây dựng chính sách về NƠXH là một chủ trương lớn của Ðảng, Nhà nước nhằm bảo đảm an sinh xã hội. Luật Nhà ở năm 2014 đã quy định rõ chín đối tượng được hưởng chính sách về NƠXH, chủ yếu là người có công, người có thu nhập thấp và gia đình, cá nhân bị giải tỏa, phá dỡ nhà mà chưa được bồi thường... Tuy nhiên, không phải cứ thuộc chín đối tượng đó là được mua NƠXH, mà còn phải đáp ứng các điều kiện cụ thể khác đi kèm. Ðể hiện thực mục tiêu mọi người có nhà ở, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách để hỗ trợ nhà đầu tư các dự án NƠXH, cũng như người mua nhà. Dù vậy, việc phát triển các dự án NƠXH ở các đô thị lớn hầu hết đều gặp những vướng mắc.

Theo thống kê của Bộ Xây dựng, tính đến tháng 1-2020, cả nước đã hoàn thành 207 dự án NƠXH, quy mô xây dựng khoảng hơn 85.810 căn, với tổng diện tích gần 4,3 triệu m2, mới đạt khoảng 34,3% so với mục tiêu đề ra trong Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030; trong đó lộ trình đến năm 2020 xây dựng được 12,5 triệu m2 NƠXH. Hiện chúng ta đang triển khai 220 dự án với quy mô gần 180 nghìn căn, tổng diện tích khoảng 8,982 triệu m2. Tuy nhiên, nhiều dự án tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh chậm tiến độ, khiến hàng trăm nghìn đối tượng đủ điều kiện mà chưa thể tiếp cận NƠXH. Ðã vậy, việc mua NƠXH vốn đã khó, càng trở nên khó hơn với người thu nhập thấp nếu xảy ra tình trạng bị người giàu "chiếm suất". Kiểm toán Nhà nước mới đây công bố kết quả kiểm toán NƠXH trong giai đoạn 2015-2018 trên địa bàn huyện Thanh Trì, huyện Ðông Anh và quận Long Biên (Hà Nội). Cơ quan này chỉ ra việc Sở Xây dựng Hà Nội chưa cung cấp được các kế hoạch kiểm tra và phát hiện, xử lý trường hợp vi phạm mục đích sử dụng NƠXH.

Đảng, Nhà nước luôn quan tâm đến công tác an sinh xã hội, trong đó có lĩnh vực nhà ở cho người thu nhập thấp. Quy định về đối tượng đủ điều kiện mua NƠXH hết sức chặt chẽ. Thật khó có chuyện NƠXH được bàn giao sai đối tượng một cách tình cờ. Vậy nên, các địa phương cần vào cuộc rà soát, kiểm tra, xử lý; đồng thời, kiểm tra chặt chẽ hồ sơ ngay từ lúc mở bán để tránh tình trạng người giàu "tranh" chỗ ở của người nghèo. Bên cạnh đó, cần có cái nhìn mới về xây dựng, quản lý NƠXH. Nhiều nước không bán đứt, mà xây dựng một quỹ NƠXH cho người thu nhập thấp thuê. Ðến khi họ không còn là người thu nhập thấp, thì phải trả lại "suất" thuê nhà cho người nghèo hơn. Cách làm này bảo đảm sự công bằng và góp phần giúp nhiều người có thể tiếp cận NƠXH một cách hiệu quả hơn.