Mặc dù có nhiều loại cỏ, cây được thử nghiệm làm biện pháp chống xói mòn, nhưng chỉ có cỏ vetiver chịu được thử thách. Chưa có loại cây cỏ nào khác đã biết chịu được điều kiện khó khăn, có tính đa dạng như cỏ vetiver.
Khi trồng đúng cách, vetiver nhanh chóng hình thành hàng rào dày đặc, lâu bền, có bộ rễ nhiều sợi ăn sâu trong đất, ôm đất đến độ sâu 3 m, chịu được tác động của đường hầm, nứt nẻ.
Loại cỏ này sống được ở tất cả các loại đất, bất kể đất bạc màu, độ pH cao hay thấp hoặc mặn, trong đó có cát, đá phiến, sỏi, thậm chí đất có độc tính của nhôm. Cỏ vetiver chịu được nhiều vùng khí hậu, có thể mọc ở khu vực lượng mưa hằng năm trung bình từ 200 đến 6.000 mm, nhiệt độ từ -90C đến 450C.
Gốc vetiver ở dưới mặt đất, được bảo vệ an toàn khi cháy hoặc gia súc ăn quá mức. Lá sắc, rễ thơm đẩy lùi các loài gặm nhấm và các loài phá hại khác. Nó không cạnh tranh với cây trồng, không tác động hại đến (trái lại còn tăng) năng suất cây trồng.
Lấy cây con để trồng thường lấy từ vườn ươm vetiver, vườn ươm này rất dễ tạo ra. Lối vào của đập nhỏ hoặc hồ chứa nước là địa điểm tốt nhất cho vườn ươm, vì trên đường nước chảy về đập hoặc hồ thì nước sẽ tưới cho vetiver, còn vetiver lọc ra phù sa trong nước để phù sa khỏi vào hồ. Muốn đạt kết quả cao thì cành giâm vetiver nên trồng 2-3 hàng thành hàng rào song song qua đường nước chảy, mỗi hàng cách nhau 30 - 40 cm.
Muốn nhổ cụm vetiver ở vườn ươm nên đào bằng xẻng, mai vì bộ rễ quá lớn và dai, không thể nhổ bằng tay, sau đó xé ra thành nắm nhỏ, kể cả rễ. Mỗi nắm sẽ trở thành một cây trồng bảo vệ đất.
Trước khi đem trồng, cắt ngọn cây khoảng 15 - 20 cm, cắt rễ 10 cm để tăng khả năng tồn tại của cành giâm sau khi trồng, nhờ giảm mức thoát hơi nước và từ đó cây không bị khô. Không nên trồng chồi đơn vì phải mất quá nhiều thời gian mới trở thành hàng rào.
Bón phân DAP vào từng hốc ở luống trồng trước khi giâm cành để kích thích đâm chồi nhanh. Nên trồng cành giâm vào đầu mùa mưa để tận dụng nước mưa.
Trồng cành giâm vetiver tương tự như cấy mạ lúa, nhất thiết phải trồng thành hàng rào mới phát huy tác dụng bảo vệ đất. Chọc lỗ ở luống cày đánh dấu đường đồng mức, giâm cành vào lỗ, chú ý không để rễ bị bẻ lên, lấp đất chặt, cứ cách 10 cm trồng một khóm. Chỉ cần trồng thành một hàng, cành giâm có thể chịu khí hậu khô một tháng. Nếu có khóm chết, dặm lại bằng khóm khác hoặc uốn thân của khóm bên cạnh, vùi xuống đất. Thân cây sẽ sinh rễ, ra lá như khóm mới.
Sau khi hàng rào vetiver hình thành tốt, tỉa cây đến độ cao 30 - 50 cm để kích thích đâm chồi và ngăn che các cây lương thực. Cày dọc theo mép hàng rào để cắt bỏ chồi mọc lấn vào ruộng, nương, ngăn chặn hàng rào phát triển quá rộng.
Ngoài tác dụng là hệ thống bảo vệ đất, giữ nước, cỏ vetiver còn được sử dụng trongviệc ổn định địa hình và các công trình thủy lợi như đập, kênh, đê điều và đường giao thông. Hàng rào vetiver giá thành tương đối rẻ, dễ trồng thành hàng rào, dễ chăm sóc và có thể nhổ bỏ khi không muốn trồng nữa.
Muốn tìm hiểu thêm về cỏ vetiver, xin liên hệ với Viện Thổ nhưỡng nông hóa, Đông Ngạc, Từ Liêm, Hà Nội.
MINH TRANG
