Khai thác hiệu quả tiềm năng du lịch mạo hiểm

Mỏ vàng với trữ lượng giàu có

Quảng Bình, sau bốn năm nỗ lực định vị một thương hiệu “vương quốc hang động” trên bản đồ du lịch mạo hiểm thế giới đang hướng tới mục tiêu “điểm đến hấp dẫn hàng đầu Đông - Nam Á” và “kinh đô du lịch mạo hiểm hàng đầu châu Á” vào năm 2020. Lâm Đồng cũng chú trọng phát triển và coi du lịch thể thao mạo hiểm là một trong những sản phẩm đặc thù của địa phương để thu hút khách, đặc biệt là cho thành phố Đà Lạt. Nhiều tỉnh miền núi phía bắc như Lào Cai, Hà Giang, Yên Bái cũng đã trở thành những điểm đến được du khách đam mê cảm giác mạnh yêu thích, để chinh phục những đỉnh núi cao chót vót, trải nghiệm những cú đổ đèo uốn lượn theo từng khúc cua tay áo đầy hiểm nguy hay bay dù lượn trên những thửa ruộng bậc thang đẹp như tranh... Tiềm năng thì nhiều nhưng hiện tại chỉ có hai địa phương khai thác hiệu quả thế mạnh đặc trưng này, bao gồm Quảng Bình với thám hiểm hang động và Lâm Đồng với du lịch thể thao mạo hiểm.

Nhờ sức hút mạnh mẽ từ du lịch mạo hiểm, Quảng Bình đã thu hút tới 3,3 triệu lượt khách trong năm 2017 (trong đó có 100 nghìn khách quốc tế, tăng 120% so với cùng kỳ năm ngoái) và vươn lên trở thành điểm đến hấp dẫn thứ hai tại Việt Nam (sau vịnh Hạ Long), theo xếp hạng của website du lịch uy tín Lonely Planet. Với Lâm Đồng, ước tính đã có hơn 21 nghìn lượt du khách đến với những hành trình trải nghiệm cảm giác mạnh tại Đà Lạt, chỉ trong chín tháng đầu năm 2018. Và thành phố ngàn thông cũng đã trở thành điểm đến vô cùng ưa thích hiện nay, của những tín đồ đam mê thể thao mạo hiểm thế giới, nhờ nỗ lực đa dạng hóa nhiều loại hình sản phẩm hấp dẫn.

Nếu trước đây, du lịch mạo hiểm thường được mặc định chỉ dành cho khách nước ngoài thì thực tế bây giờ đã khác. Theo từng năm, con số du khách trong nước chọn vùng karst Phong Nha - Kẻ Bàng đang tăng trưởng với tốc độ khá nhanh. Theo ông Nguyễn Châu Á - Giám đốc Công ty Oxalis, Việt Nam hiện đứng thứ hai trong danh sách 10 quốc gia có lượng du khách chinh phục Sơn Đoòng và hang Én (hai hang động ở vị trí thứ nhất và thứ ba thế giới về độ lớn).

Đối tượng của du lịch mạo hiểm - thám hiểm thường là những du khách có điều kiện kinh tế, thời gian lưu trú dài, mức chi tiêu cao. Vì thế, bên cạnh lượng du khách quốc tế đến từ những thị trường lớn vẫn đang tăng trưởng ổn định qua từng năm, sự quan tâm ngày càng lớn của du khách nội địa tới loại hình này sẽ mang lại hiệu quả kinh tế khả quan, cho địa phương sở hữu di sản. “Đó là một tín hiệu vui, khi sức hấp dẫn của du lịch mạo hiểm đã góp phần giúp du khách nội địa dần thay đổi nhận thức về du lịch, mở rộng biên độ trải nghiệm với đa dạng loại hình sản phẩm khác nhau”, ông Hoàng Hải Vân - Phó Giám đốc Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng chia sẻ.

Hướng tới phát triển bền vững

Thường được khoác chung tấm áo “du lịch mạo hiểm” nhưng sự phân định cụ thể cho từng loại hình (du lịch mạo hiểm, thể thao mạo hiểm…) là rất cần thiết, để tránh gây nhầm lẫn và dễ tạo lỗ hổng cho sự cố xảy ra. Nhưng dù là thể loại nào cũng phải có huấn luyện viên chuyên môn đảm trách và sử dụng thiết bị an toàn chuyên dụng, theo tiêu chuẩn quốc tế. Theo ông Võ Đức Trung - Giám đốc Công ty Mạo hiểm Việt (Đà Lạt) chia sẻ: “Trong loại hình du lịch đặc thù này, tính chuyên nghiệp và an toàn phải đặt lên hàng đầu. Tính chuyên nghiệp càng cao, độ rủi ro càng thấp. Mỗi loại hình, mỗi tour tuyến phải có biện pháp bảo đảm an toàn tối đa, từ nhân sự được đào tạo, huấn luyện bài bản đến trang thiết bị chuyên dụng phải chuẩn bị đầy đủ, kỹ lưỡng”.

Rủi ro, tuy chỉ chiếm tỷ lệ vô cùng nhỏ trong con số rất lớn du khách tham gia trải nghiệm nhưng tác động xấu mà mỗi vụ việc gây ra lại rất lớn, cho địa phương nói chung, cho điểm đến nói riêng. Vì thế, bảo đảm an toàn tuyệt đối cho du khách là giải pháp hàng đầu, để khai thác và phát huy tối đa thế mạnh vô giá này. Trong khi chờ đợi những văn bản pháp quy của cơ quan chức năng để quản lý trực tiếp lĩnh vực này, UBND tỉnh Lâm Đồng đã ban hành Quy định tạm thời về quản lý hoạt động tổ chức và khai thác kinh doanh du lịch mạo hiểm trên địa bàn tỉnh (số 1804/QĐ-UBND, có hiệu lực từ ngày 15-8-2016). Những quy định về điều kiện (thủ tục pháp lý liên quan, cơ sở vật chất - trang thiết bị, nguồn nhân lực, sử dụng lao động người nước ngoài, thông tin liên lạc và cứu hộ cứu nạn…) cũng như công tác thanh - kiểm tra và xử lý vi phạm được cụ thể hóa đến từng chi tiết, được thực hiện nghiêm túc, với chế tài xử lý vi phạm rõ ràng. Đây cũng là cách địa phương này hạn chế và giảm thiểu tối đa những rủi ro tiềm ẩn với du khách, sau một vài vụ việc đáng tiếc xảy ra trong mấy năm trở lại đây. Và những quy định nghiêm ngặt về nhân sự - trang thiết bị và cung cách tổ chức tour cũng luôn được tuyệt đối tuân thủ, trong những lộ trình thám hiểm hang động cũng đã giúp Quảng Bình tạo nên một kỳ tích, khi giữ an toàn tuyệt đối cho du khách trong suốt nhiều năm qua.

Nhận thức rõ chất lượng nguồn nhân lực là yếu tố sống còn giúp định vị thương hiệu du lịch mạo hiểm, Sở VHTTDL Lâm Đồng cũng đã phối hợp với Liên đoàn leo núi Xin-ga-po để tổ chức hai khóa tập huấn nghiệp vụ cho hướng dẫn viên (HDV) du lịch thể thao mạo hiểm. Tỉnh cũng đã tổ chức thẩm định, để trao giấy xác nhận đủ điều kiện tổ chức và kinh doanh du lịch thể thao mạo hiểm cho 10 công ty trên địa bàn, giúp du khách dễ dàng lựa chọn những đơn vị uy tín để sử dụng dịch vụ. Công ty Oxalis (đơn vị độc quyền khai thác những tour thám hiểm hang động quy mô nhất của Quảng Bình) cũng là đơn vị tuân thủ nghiêm ngặt khâu đào tạo, bổ trợ kiến thức và kỹ năng chuyên biệt cho đội ngũ HDV và người phục vụ tour. Không chỉ tham gia các khóa đào tạo định kỳ do Sở VHTTDL Quảng Bình tổ chức, công ty tổ chức đều đặn hằng năm những lớp tập huấn chuyên sâu, do đội ngũ chuyên gia của Hiệp hội hang động Hoàng gia Anh trực tiếp đứng lớp.

Với nỗ lực chung tay của các cơ quan quản lý, doanh nghiệp cùng du khách, hy vọng trong tương lai gần, du lịch mạo hiểm tại Việt Nam sẽ thật sự an toàn và phát triển, xứng với tiềm năng và kỳ vọng.