Ngột ngạt, tắc đường, ùn ứ kéo dài. Đó đã trở thành chuyện thường ngày trên tuyến Láng Hạ - Lê Văn Lương - Tố Hữu vào giờ cao điểm. Không tắc sao được khi mà dọc tuyến đường dài khoảng 10 km nhưng có đến hàng trăm tòa nhà chung cư nằm án ngữ ngay mặt đường, chưa kể hàng loạt dự án khác đang rục rịch triển khai xây dựng mới. Thế nên, dù mới “thông” chưa đến chục năm, nhưng tuyến đường khá hiện đại này đã trở nên quá tải. Đường mới như vậy, các tuyến vốn ùn tắc “truyền thống” cũng không khá hơn. Như đường Nguyễn Hữu Thọ - Giải Phóng, Minh Khai, Cầu Giấy, Phan Trọng Tuệ… cũng thường xuyên kẹt cứng.
Theo thống kê, mỗi năm, dân số Hà Nội tăng thêm khoảng 200 nghìn người, trong khi tốc độ phát triển kết cấu hạ tầng đồng bộ chỉ tăng khoảng 3%/năm, quỹ đất dành cho giao thông tăng chưa đến 1%/năm. Cùng đó, việc thực hiện quy hoạch lại quá chậm, không đi đôi với hạ tầng, chưa tương xứng với sự phát triển nhanh của dân số Thủ đô, nên nhà cao tầng mọc lên khắp nơi, tạo áp lực lớn cho giao thông nội đô.
Bên cạnh tốc độ đô thị hóa nhanh, một nguyên nhân quan trọng khác khiến giao thông Thủ đô bức xúc thời gian qua là tiến độ “rùa bò” của nhiều dự án trọng điểm. Như dự án đường vành đai 2 đoạn qua Trường Chinh phải đề xuất lùi tiến độ. Tình trạng dự án cấp bách nhưng tiến độ vẫn “đủng đỉnh” cũng xảy ra tại nhiều dự án khác, như: Dự án mở rộng đường vành đai 3 đoạn Mai Dịch - cầu Thăng Long, đường vành đai 1 đoạn Hoàng Cầu - Voi Phục; cải tạo, mở rộng đường Nguyễn Hữu Thọ - Giải Phóng; dự án đường Vành đai 2,5... Những dự án “rùa bò” này đã không chỉ chậm mà còn “góp phần” làm nóng thêm giao thông Hà Nội.
Dưới góc độ nhìn nhận về nguyên nhân gây ùn tắc giao thông (UTGT) ở Thủ đô, đại diện Phòng Cảnh sát Giao thông Đường bộ - Đường sắt Hà Nội cho rằng, cơ sở hạ tầng giao thông chưa đáp ứng được sự gia tăng của các loại phương tiện. Mạng lưới giao thông chủ yếu là các nút giao cắt đồng mức, mặt cắt các tuyến phố nhỏ, hẹp dẫn đến xung đột giữa các dòng phương tiện, trong giờ cao điểm lưu lượng giao thông quá tải cao gấp sáu lần so với công suất thiết kế. Mặt khác, hệ thống bến bãi, điểm trông giữ phương tiện, điểm dừng đón trả khách cho các phương tiện công cộng như xe ta-xi, xe phục vụ tham quan du lịch còn hạn chế; công tác tổ chức giao thông tại một số tuyến, nút, tại một số thời điểm còn chưa khoa học, chưa phù hợp để đáp ứng việc đi lại thuận tiện cho nhân dân...
Mặc dù những năm gần đây đã có nhiều giải pháp được triển khai, góp phần làm cho tình hình UTGT được cải thiện đáng kể. Tuy nhiên, theo thống kê của ngành chức năng, hiện nay, trên địa bàn thành phố vẫn còn nhiều điểm đen thường xảy ra ùn tắc và tình hình UTGT ở Thủ đô vẫn diễn biến phức tạp nếu không có những giải pháp đồng bộ, hữu hiệu.
Cần hiện thực hóa
Xác định giải quyết UTGT là nhiệm vụ quan trọng, Hội đồng nhân dân TP Hà Nội đã thông qua kế hoạch giảm ùn tắc và tai nạn giao thông cho Hà Nội trong giai đoạn từ năm 2016-2020. Mục tiêu của giai đoạn này là triển khai đồng bộ các giải pháp giảm thiểu tai nạn, UTGT trong khu vực nội đô và trên tất cả các trục hướng tâm chính ra vào nội đô, các đường vành đai 1, 2 và 3, các khu vực đầu mối giao thông...
Để thực hiện mục tiêu này, ngoài tuyên truyền nâng cao ý thức của người dân, Hà Nội sẽ ứng dụng khoa học công nghệ tiến bộ trong quản lý điều hành, xây dựng Trung tâm quản lý giao thông công cộng chung, từng bước hạn chế sử dụng phương tiện cá nhân. Hà Nội cũng đưa ra nhiều giải pháp để hạn chế UTGT, trong đó, phát triển hệ thống giao thông công cộng, mà cụ thể là phát triển hệ thống xe buýt nhanh BRT, hệ thống đường sắt đô thị… Giải pháp mềm chuyển đổi dần nhu cầu, ý thức của người dân từ việc chuyển đổi xe máy, xe cá nhân sang phương tiện giao thông công cộng. Đề ra biện pháp quản lý giao thông, những luật lệ giao thông mà mọi người phải nghiêm chỉnh chấp hành. Phát triển đô thị theo hình thức TOD, tức là phát triển các điểm khớp nối giao thông, phát triển theo định hướng ưu tiên giao thông công cộng...
Ông Ngô Mạnh Tuấn, Phó Giám đốc Sở GTVT Hà Nội cho biết, trong năm 2018, Sở sẽ phối hợp với các đơn vị liên quan tham vấn ý kiến chuyên gia để sớm áp dụng các ý tưởng này vào thực tiễn. Đồng thời Sở GTVT Hà Nội cũng đã phối hợp, đôn đốc, đẩy nhanh tiến độ thi công các công trình giao thông trọng điểm, cấp bách; trong đó sẽ hoàn thành đường vành đai 3 dưới thấp (đoạn Mai Dịch - cầu Thăng Long); cầu vượt qua nút giao An Dương - Thanh Niên; đẩy nhanh tiến độ tuyến đường sắt đô thị Nhổn - ga Hà Nội, trong đó đưa phần trên cao từ Nhổn đến Đại học GTVT vào khai thác từ cuối năm 2020, phần ngầm hoạt động từ 2022. “Thời gian tới, chúng tôi tăng cường công tác quản lý, khai thác kết cấu hạ tầng giao thông, đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ vào quản lý giao thông, điều hành giao thông và tổ chức giao thông khoa học... Đặc biệt thành phố phấn đấu không để xảy ra UTGT quá 30 phút, xóa bỏ 10 điểm UTGT, hạn chế và giải quyết kịp thời điểm ùn tắc mới phát sinh; giảm 5-10% tai nạn giao thông trên cả ba tiêu chí so với năm 2017”- ông Tuấn nhấn mạnh.
Tuy nhiên theo ông Trần Ngọc Chính, Chủ tịch Hội Quy hoạch Phát triển Đô thị Việt Nam, với tình trạng quá tải hạ tầng giao thông ở mức nghiêm trọng như hiện nay, đã đến lúc TP Hà Nội cần rà soát tổng thể quy hoạch ở khu vực nội đô. Đối với những khu vực đã liệt vào danh sách quá tải, thành phố cần xem xét và điều chỉnh lại quy hoạch chung cư cao tầng cho phù hợp.
Nhìn rõ thách thức này, Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Nguyễn Đức Chung cũng đã có yêu cầu các cấp, các ngành của thành phố không đề xuất quy hoạch xây dựng các khu chung cư cao tầng trong khu vực nội đô lịch sử và các khu vực bến xe, bệnh viện, trường học sau khi di dời ra bên ngoài. Khẩn trương rà soát, hoàn thiện các kế hoạch, chương trình phát triển đô thị thành phố, trong đó lưu ý yêu cầu đầu tư phát triển công trình giao thông đi trước, đô thị hai bên tuyến đường giao thông phát triển sau một bước.
Về lâu dài, Sở GTVT Hà Nội kiến nghị Bộ GTVT và các bộ, ngành hỗ trợ thực hiện các nhóm nhiệm vụ, giải pháp của đề án “Tăng cường quản lý phương tiện giao thông đường bộ nhằm giảm thiểu ùn tắc và giảm ô nhiễm môi trường giai đoạn 2017-2020, tầm nhìn đến năm 2030” để giảm UTGT một cách bền vững trên địa bàn Thủ đô.
Ùn tắc giao thông vẫn luôn là vấn đề nóng của Thủ đô Hà Nội, gây ảnh hưởng không nhỏ đến tăng trưởng kinh tế, sự phát triển đô thị và nỗ lực nâng cao chất lượng sống của người dân. Không thể phủ nhận nỗ lực của TP Hà Nội trong việc đầu tư, cải thiện hạ tầng giao thông những năm gần đây. Tuy nhiên, tiến độ ì ạch của các dự án trọng điểm, cùng với quy hoạch không theo kịp tốc độ đô thị hóa chóng mặt... đã khiến cho giao thông Thủ đô thật sự bức bối, đòi hỏi phải có những giải pháp quyết liệt hơn để cải thiện tình trạng này.
