Có tình trạng chùng lại trong đấu tranh với tội phạm

Trước thực trạng “tín dụng đen” có xu hướng gia tăng và diễn biến rất phức tạp, xảy ra tại hầu hết các tỉnh, thành phố…, đại tá Phạm Văn Tám (ảnh bên), Phó Cục trưởng Cảnh sát hình sự (CSHS) Bộ Công an, thẳng thắn chỉ ra những tồn tại trong công tác đấu tranh với loại tội phạm đặc thù này.

Có tình trạng chùng lại trong đấu tranh với tội phạm

- Hoạt động cho vay nặng lãi có hành vi vi phạm pháp luật, cưỡng đoạt tài sản, giết người… đang diễn biến phức tạp, xin ông nói rõ hơn về vấn đề này?

- Theo số liệu thống kê đến tháng 4-2020, toàn quốc có 27.999 cơ sở kinh doanh dịch vụ cầm đồ, 77 cơ sở kinh doanh dịch vụ đòi nợ với hơn 1.000 người làm. Trong đó có hơn 7.770 cơ sở cầm đồ có biểu hiện hoạt động “tín dụng đen” (1.410 cơ sở không có giấy phép), do 5.008 cá nhân làm chủ. Thêm nữa, có hơn 1.700 cơ sở kinh doanh tài chính liên quan đến “tín dụng đen” (521 cơ sở không có giấy phép), 3.909 cá nhân cũng có biểu hiện cho vay nặng lãi. Hiện nay, trần lãi suất ngân hàng chỉ khoảng 9%/năm nhưng “tín dụng đen” có lãi suất từ 100% đến 300%/năm, thậm chí lên đến hơn 1.000%/năm, gây ảnh hưởng, tác động tiêu cực đối với hệ thống ngân hàng, an ninh tài chính, tiền tệ cũng như sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước; ảnh hưởng đến đời sống của người dân.

- Vì sao ngày càng nhiều người sa vào vòng xoáy “tín dụng đen”, thưa ông?

- Vì nhu cầu vay vốn trong dân cư của các doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp vừa và nhỏ... để phục vụ sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng và nhu cầu cá nhân rất lớn, trong khi hệ thống sản phẩm dịch vụ ngân hàng và các tổ chức tài chính chưa rộng khắp và chưa thật sự thuận tiện tiếp cận. Các đối tượng hoạt động “tín dụng đen” tận dụng lợi thế đáp ứng đúng tâm lý người vay tiền đó là thời gian giao dịch nhanh, thủ tục đơn giản, tín chấp, ghi sổ, giấy viết tay hoặc hợp đồng ngắn gọn, thậm chí trả lời thông tin online trên internet là có thể vay. Đặc biệt, có một bộ phận thanh, thiếu niên xuống cấp về đạo đức, lười lao động, ăn chơi, tham gia các tệ nạn như cờ bạc, cá độ bóng đá, ma túy, điện tử... do không thể tiếp cận nguồn tiền hợp pháp nên tìm đến “tín dụng đen”.

- Vậy còn trách nhiệm của các cơ quan đấu tranh với tội phạm liên quan đến “tín dụng đen” thì sao, thưa ông? 

- Hiện tồn tại những quy định pháp luật chưa phù hợp dẫn đến việc khó khăn trong xử lý triệt để loại tội phạm này. Việc cho vay, vay tiền, tài sản của cả hai bên thường không muốn công khai cho nhiều người biết, đến khi người vay bị các đối tượng đe dọa, bắt giữ, đánh đập, khủng bố tinh thần thì vụ việc mới được phát hiện, gây khó khăn cho công tác phòng ngừa, ngăn chặn. Các đối tượng hoạt động “tín dụng đen” dùng thủ đoạn rất tinh vi, khi cho vay không bao giờ thể hiện lãi suất công khai trên giấy tờ mà che giấu dưới các dạng hợp đồng như ủy quyền mua bán tài sản. Khi con nợ mất khả năng trả, chúng tổ chức siết nợ hoặc gửi lên cơ quan pháp luật yêu cầu khởi tố, xử lý theo thỏa thuận của hợp đồng, gây khó khăn cho cơ quan chức năng khi xác minh, làm rõ...

Một vấn đề khác là quy định về định danh cá nhân với các sim điện thoại, tài khoản ngân hàng, tài khoản xã hội chưa đáp ứng yêu cầu công tác bảo vệ an ninh trật tự. Ở một số thời điểm, tại một số địa phương, công tác phòng ngừa, đấu tranh có biểu hiện chùng xuống, dẫn đến tái xuất tình trạng dán tờ rơi, quảng cáo hoạt động cho vay chưa được xử lý. Công tác kiểm tra các cơ sở cầm đồ, kinh doanh tài chính mới chỉ đáp ứng yêu cầu răn đe, chưa đáp ứng được yêu cầu phát hiện, xử lý hành vi vi phạm. Hay công tác điều tra cơ bản về các đối tượng mới chỉ đáp ứng yêu cầu rà soát, lập danh sách, răn đe, chưa xử lý được nhiều vụ việc. Một số địa phương chưa làm hết trách nhiệm.

- Thưa ông, cần có những giải pháp gì để đấu tranh hiệu quả, triệt để đối với tình trạng “tín dụng đen”?

- Công an các đơn vị, địa phương cần thực hiện tốt Kế hoạch 240/KH-BCA-C02 ngày 27-6-2019 của Bộ Công an về triển khai thực hiện Chỉ thị số 12/CT-TTg ngày 25-4-2019 của Thủ tướng Chính phủ, về tăng cường công tác phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm và vi phạm pháp luật liên quan đến “tín dụng đen”. Theo đó cần phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể tuyên truyền, phổ biến các quy định của pháp luật và thủ đoạn, phương thức hoạt động, tác hại của “tín dụng đen” để nâng cao ý thức cảnh giác của người dân, doanh nghiệp. Chủ động nắm tình hình, điều tra, xử lý các loại tội phạm, nhất là tội phạm liên quan đến hoạt động “tín dụng đen”. Phối hợp với các cơ quan tư pháp trong chỉ đạo, điều tra, truy tố, xét xử các vụ án liên quan đến “tín dụng đen”.

Ngành ngân hàng cần mở rộng, đa dạng các loại hình cho vay, có các gói, khoản vay ưu đãi nhất là vay học đường, xóa đói, giảm nghèo; đẩy mạnh thu hút nguồn tiền, vàng, ngoại tệ nhàn rỗi trong dân để huy động tối đa nguồn vốn, phục vụ người dân. Một điều nữa, chính người dân cũng phải tìm hiểu các quy định về trần lãi suất quy định của pháp luật dân sự (20%/năm), tìm hiểu các vụ án liên quan cho vay nặng lãi, đòi nợ, siết nợ trên báo đài, internet để biết thủ đoạn của các đối tượng mà nâng cao cảnh giác, không nghe theo những lời dụ dỗ, không tin theo những lời quảng cáo của các đối tượng xấu, để rồi sập bẫy, hoặc rơi vào vòng xoáy vay nợ, để rồi ảnh hưởng nặng nề đến kinh tế, đời sống và tinh thần của chính mình và gia đình.

- Xin cảm ơn đồng chí!