Cuộc chiến mới trong lòng nội chiến

Tình hình tại quốc gia khu vực Tây Á Yemen đang diễn biến theo chiều hướng phức tạp, khó lường khi có nguy cơ nảy sinh thêm một cuộc chiến mới trong lòng cuộc nội chiến. Thành phố cảng miền nam A-đen, vốn là trung tâm chính trị của chính quyền được quốc tế công nhận hiện nay ở Yemen, đang trở nên hết sức rối ren sau khi một lực lượng ly khai giành quyền kiểm soát. Quân đội Yemen được sự hậu thuẫn của liên quân A-rập rơi vào tình thế "giữa hai làn đạn", khi vừa phải chống quân nổi dậy Houthi, vừa phải đối phó lực lượng ly khai ở miền nam.

Thành phố cảng Aden được coi là thành trì mới của chính quyền Tổng thống M.Hadi kể từ khi thủ đô Xa-na thất thủ trước sức mạnh quân sự của phiến quân Houthi hồi năm 2014. Chính phủ của Tổng thống M.Hadi, người hiện sống lưu vong ở A-rập Xê-út, đã được liên quân A-rập giúp sức trong cuộc chiến chống phiến quân Houthi từ năm 2015 đến nay. Cuộc nội chiến đẫm máu kéo dài nhiều năm qua đã nhấn chìm Yemen vào cuộc khủng hoảng nghiêm trọng chưa có lối thoát.

Hội đồng Chuyển tiếp miền Nam (STC), lực lượng từng tham gia liên minh chống Houthi, sau đó ly khai, vừa giành quyền kiểm soát thành phố cảng Aden sau cuộc tiến công diễn ra trong bốn ngày qua, khiến hơn 70 người chết và hàng trăm người bị thương. Lực lượng ủng hộ STC đã sử dụng 400 phương tiện quân sự trong các cuộc tiến công vào Aden, đột kích dinh tổng thống vốn bị bỏ trống. Ðộng thái này diễn ra sau lời kêu gọi của cựu Bộ trưởng H.Braik, người đang nắm giữ chức Phó Chủ tịch STC, nhằm lật đổ chính quyền của Tổng thống M.Hadi. Ông Braik cáo buộc ông M.Hadi và các lực lượng của nhà lãnh đạo này là thành viên hoặc trung thành với chi nhánh của tổ chức Anh Em Hồi giáo (MB) ở Yemen. MB là phong trào chính trị bị một số quốc gia A-rập trong khu vực coi là tổ chức khủng bố.

Ðáng chú ý, nhóm vũ trang ly khai ở miền nam Yemen đã nhận được sự hậu thuẫn của Các Tiểu vương quốc A-rập thống nhất (UAE) trong các cuộc tiến công giành quyền kiểm soát thành phố Aden. Ðây được xem là một đòn giáng mạnh vào mối quan hệ liên minh giữa A-rập Xê-út và UAE trong chiến dịch quân sự kéo dài hơn bốn năm qua chống Houthi tại Yemen. Sau khi các tay súng ở miền nam được UAE hậu thuẫn giành quyền kiểm soát thành phố Aden, liên quân do A-rập Xê-út đứng đầu đã tiến công thành phố này nhằm thể hiện sự ủng hộ Chính phủ Yemen. Liên quân cho biết đã tiến công một khu vực đặt ra "mối đe dọa trực tiếp" đối với chính quyền của Tổng thống M.Hadi, đồng thời cảnh báo sẽ tiếp tục tiến hành các hành động quân sự nếu các tay súng ủng hộ STC không rời doanh trại quân đội mà họ chiếm giữ và ngừng giao tranh.

Các hành động bạo lực tiếp diễn với mức độ ngày càng nghiêm trọng trong thời gian gần đây đã làm phức tạp thêm tình hình Yemen và gây cản trở các nỗ lực của Liên hợp quốc nhằm chấm dứt cuộc chiến vốn cướp đi sinh mạng của hàng chục nghìn người, đẩy đất nước vốn nghèo khó này đến bờ vực của nạn đói và những thảm họa nhân đạo tồi tệ. Chính phủ Yemen đã kêu gọi A-rập Xê-út và UAE gây sức ép với phe ly khai ở miền nam nhằm buộc lực lượng này ngừng các cuộc tiến công lực lượng ủng hộ chính phủ. Trước diễn biến phức tạp nêu trên, Bộ trưởng Ngoại giao A-rập Xê-út đã thông báo mời các nhóm chính trị tại Yemen đến họp khẩn ở Riyadh để thảo luận các bước nhằm lập lại trật tự ở quốc gia láng giềng.

Giới quan sát khu vực nhận định, diễn biến mới đây có thể đẩy Yemen vào cuộc chiến "nồi da xáo thịt" giữa các phe phái. Nhánh Al Qaeda trên bán đảo A-rập lợi dụng "khoảng trống an ninh" để mở rộng và tăng cường hoạt động, với bằng chứng là xảy ra loạt vụ tiến công đẫm máu khiến hàng chục người chết, trong đó có cả các binh sĩ, ở miền nam Yemen những ngày đầu tháng 8. Cuộc khủng hoảng Yemen khó có thể tìm được lối thoát khi nước này bị "chia năm, xẻ bảy", với sự can dự của nhiều lực lượng cả trong nước và nước ngoài.