Trong bối cảnh nước ta giảm biên chế, việc quy định tuổi nghỉ hưu phải tính toán cân nhắc kỹ lưỡng đến nhu cầu có việc làm của lực lượng lao động trẻ và nguyện vọng của một bộ phận người lao động (NLĐ) lớn tuổi không còn muốn tiếp tục làm việc.
Ở nhiều doanh nghiệp (DN), nhất là những DN sử dụng nguồn nhân công trực tiếp, không muốn sử dụng lao động lớn tuổi cho những công việc trực tiếp sản xuất. Trên thực tế, hiện nay, nhiều DN tìm cách chấm dứt hợp đồng lao động với những công nhân có độ tuổi từ 35 đến 45 tuổi bởi cho rằng, khi công nhân càng lớn tuổi, sức khỏe càng giảm, kéo theo sự nhanh nhạy, kỹ năng làm việc, khả năng thích ứng với máy móc, thiết bị hiện đại kém, trong khi phải trả lương cao vì thâm niên làm việc.
Mặt khác, tuy tuổi thọ trung bình của người Việt Nam ngày càng cao nhưng thực tế sức khỏe của người dân chưa tốt. Trung bình một người cao tuổi mắc ba bệnh và phải chịu gánh nặng bệnh tật kép. Nữ giới sống chung với bệnh tật trung bình khoảng 11 năm và nam giới khoảng tám năm. Trong khi tính chất công việc, môi trường làm việc, điều kiện an toàn, vệ sinh lao động tại nơi làm việc còn chậm cải thiện.
Nghị quyết số 28-NQ/TW của Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về cải cách chính sách bảo hiểm xã hội nêu rõ: Điều chỉnh tuổi nghỉ hưu cần có tầm nhìn dài hạn và có lộ trình phù hợp với tăng trưởng kinh tế, giải quyết việc làm, thất nghiệp; không gây tác động tiêu cực đến thị trường lao động; bảo đảm số lượng, chất lượng và cơ cấu dân số; bình đẳng giới; cân đối Quỹ bảo hiểm xã hội trong dài hạn; xu hướng già hóa dân số; tính chất, loại hình lao động và giữa các ngành nghề, lĩnh vực. Từ năm 2021, thực hiện điều chỉnh tuổi nghỉ hưu theo mục tiêu tăng tuổi nghỉ hưu chung, thu hẹp dần khoảng cách về giới trong quy định tuổi nghỉ hưu; đối với những ngành nghề đặc biệt, NLĐ được quyền nghỉ hưu sớm, hoặc muộn hơn năm tuổi so với tuổi nghỉ hưu chung.
Các chuyên gia lao động, công đoàn cho rằng, khi điều chỉnh tăng tuổi nghỉ hưu cần được thiết kế linh hoạt lộ trình, chú ý xem xét đến các yếu tố: Đối tượng, lĩnh vực ngành nghề. Theo đó, cần cân nhắc đến các đối tượng là công nhân, lao động trực tiếp trong khu vực sản xuất, dịch vụ và một số ngành nghề đặc thù như giáo viên mầm non, tiểu học, người làm trong lĩnh vực nghệ thuật. Chính phủ cần có quy định chi tiết theo hướng xem xét để không tăng hoặc có lộ trình tăng chậm hơn và có các chính sách hỗ trợ linh hoạt, không gây tác động tiêu cực đến thị trường lao động.
Đối với người lao động bị suy giảm sức khỏe, làm công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm có quyền nghỉ hưu sớm hơn đến 10 năm so với quy định. Công thức tăng tuổi nghỉ hưu theo các nhóm có thể được khái quát: Công chức, tăng tất cả. Viên chức, tăng một bộ phận lớn. Công nhân lao động chỉ tăng một bộ phận nhỏ và mức tăng đối với lao động nữ chỉ nên tăng ở mức 58 tuổi. Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền giúp NLĐ hiểu rõ về quyền và lộ trình tăng tuổi nghỉ hưu đối với từng nhóm lao động.
