Tiếp cận chất lượng thật và chất lượng quốc tế
NĐ đã quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành những nội dung chính căn bản về các nhóm vấn đề chính. Thứ nhất là hệ thống cơ sở GDĐH gồm: tên của cơ sở GDĐH; chuyển đổi cơ sở GDĐH tư thục sang tư thục hoạt động không vì lợi nhuận; chuyển trường ĐH thành ĐH và thành lập trường thuộc cơ sở GDĐH; liên kết các trường ĐH thành ĐH; công nhận cơ sở GDĐH định hướng nghiên cứu. Thứ hai là về hội đồng trường và hiệu trưởng các cơ sở GDĐH. Thứ ba là quyền tự chủ và trách nhiệm giải trình, hệ thống văn bằng, chứng chỉ GDĐH và một số vấn đề khác… được luật quy định hướng dẫn.
Trước đó, Chính phủ đã có nghị quyết cho thí điểm 23 cơ sở GDĐH. Quá trình thực hiện thí điểm trong thực tế đã cho thấy những ưu điểm nổi trội của việc thực hiện tự chủ ĐH. GDĐH Việt Nam năm 2019 đã có sự cải thiện thứ bậc rõ nét trong các bảng xếp hạng ĐH uy tín trên thế giới và khu vực. Cụ thể, GDĐH của Việt Nam xếp thứ 68 trên 196 nước và vùng lãnh thổ, nâng được 12 bậc so 2018. Nhiều bảng xếp hạng quốc tế danh tiếng có tên của cơ sở GDĐH Việt Nam, tuy chưa nhiều, nhưng đó cũng là một kết quả rất đáng lạc quan.
Theo Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) Phùng Xuân Nhạ, bên cạnh cơ hội cũng đặt ra nhiều vấn đề phải chấn chỉnh, xử lý, để GDĐH tiến tới minh bạch về chất lượng, bình đẳng trong cạnh tranh và bảo đảm chất lượng, tiến tới đạt chất lượng quốc tế. Tự chủ không phải chỉ với cơ sở GDĐH mà phải ngấm đến từng bộ phận, từng giảng viên. Đặc biệt, thực hiện tự chủ đúng kế hoạch đề ra nhưng phải bền vững, chắc chắn, hạn chế đến mức thấp nhất sự xáo trộn, đổ vỡ. “Tôi tin, năm 2020 là năm bản lề chúng ta thực hiện Luật GDĐH, Nghị định 99, để giai đoạn 2021 - 2025 GDĐH của Việt Nam có những đột phá!”.
Tự chủ và trách nhiệm giải trình
Một trong các chính sách lớn của Luật GDĐH là mở rộng phạm vi và nâng cao hiệu quả của tự chủ ĐH. Trên cơ sở đó, NĐ đã hướng dẫn quyền tự chủ ĐH về các lĩnh vực. Trước hết về hoạt động chuyên môn. NĐ nêu rõ cơ sở GDĐH được quyền ban hành và tổ chức thực hiện các quy định nội bộ về hoạt động tuyển sinh, đào tạo, khoa học - công nghệ, hợp tác trong nước và quốc tế phù hợp quy định của pháp luật; xác định, công bố công khai phương thức, chỉ tiêu tuyển sinh theo quy định của Bộ GD&ĐT; quyết định phương thức tổ chức và quản lý đào tạo đối với các trình độ, hình thức đào tạo; xây dựng, thẩm định, ban hành chương trình đào tạo phù hợp quy định về Khung trình độ quốc gia Việt Nam, về chuẩn chương trình đào tạo.
Cơ sở GDĐH cũng được thiết kế mẫu, in phôi, cấp phát, quản lý văn bằng, chứng chỉ phù hợp quy định của pháp luật. Quyết định đào tạo từ xa, liên kết đào tạo trình độ ĐH theo hình thức vừa làm, vừa học với cơ sở giáo dục trong nước đủ điều kiện theo quy định của pháp luật; quyết định hoạt động khoa học - công nghệ; quyết định các hoạt động hợp tác quốc tế phù hợp quy định của pháp luật.
Đối với quyền tự chủ về tài chính và tài sản, cơ sở GDĐH công lập thực hiện quyền tự chủ về tài chính và tài sản theo quy định của Luật GDĐH và các quy định hiện hành về cơ chế tự chủ của đơn vị sự nghiệp công lập.
Bà Nguyễn Thị Kim Phụng, Vụ trưởng Giáo dục Đại học (Bộ GD&ĐT) cho biết, Bộ GD&ĐT, các cơ quan chủ quản tập trung vào quản lý nhà nước, không can dự sâu vào công tác điều hành của các trường bằng biện pháp hành chính. Cùng với đó là trách nhiệm giám sát, kiểm tra của địa phương trên địa bàn quản lý cơ sở GDĐH và các cơ quan tổ chức liên quan đều cùng phải vào cuộc, phải chịu trách nhiệm theo phân công. Nhưng trước hết, vẫn phải là trách nhiệm giải trình của các cơ sở GDĐH.
Để giám sát hoạt động tự chủ, NĐ đã quy định cơ sở GDĐH phải thực hiện đầy đủ các quy định, yêu cầu về chế độ báo cáo định kỳ, đột xuất của chủ sở hữu và cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền; chịu trách nhiệm về việc bảo đảm chất lượng đào tạo theo quy định của pháp luật, quy định nội bộ và cam kết của cơ sở GDĐH.
Theo đó, các trường phải thực hiện công khai trên trang thông tin điện tử của cơ sở GDĐH các quy chế, quy định nội bộ; danh sách giảng viên theo ngành, trình độ, chức danh và các điều kiện bảo đảm chất lượng đào tạo khác; kết quả kiểm định, chuẩn đầu ra của chương trình đào tạo; đề án tuyển sinh, danh sách nhập học và tốt nghiệp hằng năm, quy mô đào tạo và tỷ lệ sinh viên có việc làm trong 12 tháng tốt nghiệp.
Công khai mẫu văn bằng, chứng chỉ, danh sách cấp văn bằng, chứng chỉ hằng năm; chi phí đào tạo, mức thu học phí, mức thu dịch vụ tuyển sinh và các khoản thu khác của người học cho từng năm học và dự kiến cả khóa học; chế độ, chính sách miễn, giảm học phí, học bổng; quyết định mở ngành, quyết định liên kết đào tạo cùng với chứng minh đủ điều kiện theo quy định. Cơ sở GDĐH phải gửi thông báo, quyết định tới Bộ GD&ĐT trong thời hạn 30 ngày, tính từ ngày thông báo hoặc ra quyết định; thường xuyên cập nhật cơ sở dữ liệu của nhà trường lên hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về GDĐH…
