Nguy cơ lộ thông tin từ sử dụng điện thoại thông minh

Điện thoại thông minh (smartphone) có mặt trong nhiều hoạt động thiết yếu của con người như trò chuyện trực tuyến, mua sắm, giao hàng, gọi xe, đặt đồ ăn uống, thanh toán hóa đơn… Tuy nhiên, rất ít người sử dụng thiết bị công nghệ được trang bị đủ kiến thức và kỹ năng tự bảo vệ thông tin cá nhân nhằm tránh những hậu quả đáng tiếc.

Smartphone đã trở thành một thiết bị công nghệ quen thuộc trong cuộc sống hằng ngày. Ảnh: TL
Smartphone đã trở thành một thiết bị công nghệ quen thuộc trong cuộc sống hằng ngày. Ảnh: TL

Chúng ta tự nộp thông tin!

Thống kê của các chuyên gia tin học cảnh báo, có tới 80% nguyên nhân lộ lọt thông tin cá nhân là xuất phát từ chính sự bất cẩn của người sử dụng. Theo chuyên gia đào tạo về an toàn thông tin mạng Ngô Việt Khôi, hầu hết các thông tin cá nhân của người sử dụng hiện nay ở Việt Nam đều do chính người sử dụng tự đưa lên. Cũng theo chuyên gia này, khi bạn sử dụng mạng xã hội càng lâu, thì thông tin để vẽ lại chân dung của bạn càng rõ ràng. Vì đó là cơ sở dữ liệu lớn (Big data) mà những đơn vị vận hành mạng xã hội có thể thu thập qua từng ngày, từng giờ.

Chị Hà Thị Hương, nhân viên văn phòng (Hồ Tây, Hà Nội), có thói quen mua sắm trên mạng và chia sẻ hình ảnh con cái, gia đình, địa điểm đi chơi trên trang mạng xã hội cá nhân qua smartphone. Nhưng nghi ngờ về việc bị thu thập thông tin chỉ đến trong một lần trò chuyện với đồng nghiệp cùng văn phòng, chị vô tình nhắc về chiếc nồi cơm điện dự định mua biếu bố mẹ chồng nhân dịp Tết. Sau đó, chị tá hỏa khi thấy hàng loạt các trang bán đúng loại thiết bị ấy hiện lên trang cá nhân của mình. Kiểm tra một số mặt hàng khác, chị Hương ngỡ ngàng nhận ra câu chuyện của chị không đơn thuần chỉ là sự trùng hợp ngẫu nhiên. Nhưng để khẳng định thông tin cá nhân có bị thu thập không, chị có bị nghe lén không, thì chị không dám chắc.

Thực tế, khi tham gia vào mạng xã hội Facebook, Youtube, Instagram… hay các ứng dụng kết nối dịch vụ gọi xe, thuê phòng, giao hàng…, người sử dụng thường bị bắt buộc cung cấp một số thông tin cá nhân như số điện thoại, thư điện tử, giới tính… để có thể cài đặt ứng dụng hoặc vào trang web sử dụng miễn phí. Những bức ảnh, clip đăng tải trên mạng xã hội, tưởng chừng không tiết lộ được các thông tin cá nhân, nhưng thực tế đang trở thành dữ liệu được phân tích, tổng hợp và đưa ra các gợi ý quảng cáo nhằm vào đúng nhu cầu của người sử dụng. Đa số người sử dụng không hề nghĩ tới việc các thông tin cá nhân của mình bị thu thập, và bán lại cho các kênh bán hàng.

Cẩn trọng với thiết bị thông minh

Đó là cảnh báo của nhiều chuyên gia công nghệ thông tin đối với người sử dụng thiết bị công nghệ, đặc biệt là các loại smartphone có nhiều tính năng hiện đại. Tuy nhiên, cảnh báo này thường bị bỏ qua. Nhiều người tham gia mạng xã hội thường vô tư tham gia các thử thách, đăng ký trò chơi, mà không để ý rằng đó là những cái “bẫy” câu thông tin. Thực tế, để tham gia các trào lưu này, người sử dụng mạng xã hội phải thực hiện một số yêu cầu như cung cấp các thông tin cá nhân như tên tuổi, địa chỉ, số điện thoại, hình ảnh về bản thân, gia đình. Thậm chí người sử dụng buộc phải chấp nhận cấp quyền truy cập vào bộ sưu tập ảnh, danh bạ cá nhân trên điện thoại, máy tính... Đồng nghĩa với việc ai cũng có thể thu thập được thông tin của họ, có thể dễ dàng lập tài khoản giả mạo và tiến hành các hành vi lừa đảo. Nhiều kẻ lừa đảo trên mạng đã sử dụng ảnh thật của người dùng mạng xã hội để tạo nên những tài khoản giả mạo, lừa chính bạn bè, người thân của họ.

Việt Nam hiện có tới 60 triệu tài khoản facebook. Các chuyên gia bảo mật khuyên người dùng nên cung cấp thông tin càng ít càng tốt. Đồng thời, cần hạn chế để các thông tin cá nhân như ngày sinh, số điện thoại, địa chỉ email, địa chỉ nhà, cơ quan… ở chế độ công khai (public). Người sử dụng cũng nên gỡ các phân quyền sử dụng hình ảnh, âm thanh... từ điện thoại cá nhân. Và chỉ bật vị trí truy cập trên các ứng dụng khi cần thiết. Người sử dụng cần cân nhắc cẩn trọng trước khi đăng tải bất kỳ thông tin gì lên mạng xã hội. Để không trở thành nạn nhân của thiết bị công nghệ, mỗi người cần phải tỉnh táo để tự bảo vệ mình.