Nhưng cũng không thể vì thế mà làm trong lặng lẽ, để ít người biết, ít người mua, ít người hưởng ứng. Ấy là cảm giác có thật, khi chứng kiến Hội sách trực tuyến quốc gia 2020 đang diễn ra trên sàn Book365.vn, tới ngày 20-5. Hơn 10 nghìn đầu sách thuộc nhiều lĩnh vực của hơn 40 NXB và công ty phát hành sách đã được giới thiệu đến độc giả. Nhưng, hơn một tuần trôi qua, xem ra các “mọt sách” không mấy mặn mà. Vì sao vậy?
- Vì lần đầu tổ chức, còn ít kinh nghiệm.
- Vì thời gian triển khai gấp gáp, trước sức ép phải giãn cách của Covid-19, nên chưa thể bài bản ngay được.
- Vì…
Đang có nhiều cách để giải thích cho sự thưa vắng độc giả mua sách online từ sàn hội sách quốc gia trực tuyến lần này, mặc dù tất cả đơn hàng sẽ được miễn phí vận chuyển. Nhưng thời gian, kinh nghiệm dường như không phải là yếu tố quyết định. Nhiều độc giả băn khoăn rằng, sách trên sàn 365 cũng không có gì khác với những hội sách online được các đơn vị xuất bản tổ chức từ Tết đến nay. Thế nhưng, trong khi ở các trang trực tuyến khác giảm tới 40 - 50% thậm chí 70% thì ở sàn Book365.vn độc giả mua sách chỉ được giảm 25%. Mấu chốt này đã khiến độc giả không mấy mặn mà.
Đành rằng, các đơn vị tổ chức hội sách quốc gia trực tuyến lần đầu tiên có ý muốn “định dạng” lại thói quen mua sách của độc giả. Bởi không ở đâu lại có kiểu sách giảm giá 50 - 70% như ở ta. Để văn hóa đọc lấy lại “chỗ đứng” của mình, cần thay đổi từ thói quen… đợi sách giảm giá mới mua.
Về mặt lý tưởng, thì ý tưởng ấy xứng đáng để ủng hộ. Nhưng nếu đặt trong mặt bằng thu nhập hiện nay, việc áp ngay mức giảm chỉ 25% ở lần đầu tổ chức e rằng lượng người “vào thăm” các gian hàng sẽ rất ít và càng ít người đặt hàng online.
Để “định dạng” lại một thói quen, chớ nên vội vàng. Cần phải có một chiến lược tốt và những cách làm sáng tạo và truyền thông mạnh mẽ để dần dần đưa độc giả vào một “cuộc chơi” văn minh. Chưa kể, nếu vẫn còn tồn tại những phố sách, nhà sách chuyên bán giảm giá hay các trang bán sách trực tuyến khác, thậm chí từ trang web của chính các đơn vị xuất bản, sẵn sàng giảm sâu hay bán đồng giá, bán theo “giờ vàng” thì e rằng mục đích kia khó mà thực hiện được. Phép thử là cần, nhưng cũng cần cân nhắc thời gian, thời điểm. Thử để thất bại thì hẳn là không nên.
Đó là chưa kể, có thông tin cho thấy, khi tham gia hội sách trực tuyến quốc gia này, các đơn vị xuất bản đều phải giảm tới 50% cho các đầu sách, dù cũ hay mới. Điều ấy gây ít nhiều lo lắng, áp lực “lỗ vốn” cho nhiều đơn vị xuất bản - nhất là họ vừa tung ra những đầu sách mới, “hot”. Tuy thế, 25% đã được “giữ lại” và chỉ tới tay độc giả được 25%. Dù theo BTC, số “phần trăm” kia sẽ được chuyển một phần để làm công tác xã hội, song điều ấy vẫn chưa khiến số đông độc giả hưởng ứng. Vì với họ “việc gì ra việc ấy”, không thể “của người phúc ta”.