Xử lý nghiêm doanh nghiệp nợ tiền dân

Hơn một năm nay, hàng trăm hộ đồng bào dân tộc thiểu số ở huyện nghèo Pác Nặm (Bắc Kạn) vô cùng bức xúc vì Công ty CP nông sản Bắc Kạn hứa một đằng, làm một nẻo. Thay vì trả tiền thu mua củ nghệ như đã cam kết, sau khi đã thu gom, chở nghệ đi, doanh nghiệp này đã nợ tiền thu mua hơn một tỷ đồng, cả năm trời chưa trả.

Công ty không thu mua như đã hứa nên người dân phải bán nghệ cho tư thương với giá chỉ 2.000 đồng/kg.
Công ty không thu mua như đã hứa nên người dân phải bán nghệ cho tư thương với giá chỉ 2.000 đồng/kg.

“Đem con bỏ chợ”

Năm 2017, Công ty CP Nông sản Bắc Kạn (công ty) phối hợp Hội Nông dân tỉnh Bắc Kạn vận động nhân dân ở các xã Bộc Bố, Xuân La, Cổ Linh… của huyện Pác Nặm trồng nghệ. Sau vụ đầu thu mua đầy đủ do diện tích ít, đến năm 2018, công ty ký hợp đồng với dân, mở rộng diện tích lên tới gần 60 ha. Công ty cam kết hướng dẫn kỹ thuật, bao tiêu nghệ củ với giá thu mua 5.500 đồng/kg, nhân dân vì vậy phấn khởi trồng, chăm sóc. Đến kỳ thu hoạch, công ty tới gom nghệ củ chở đi nhưng chỉ trả một ít tiền. Sản lượng nghệ củ năm 2018 hơn 1.000 tấn, trong đó phần lớn công ty đã thu gom, chế biến, bán lấy tiền nhưng vẫn nợ dân tiền mua. Tính đến ngày 9-3-2020, doanh nghiệp này còn nợ tiền mua củ nghệ của người trồng nghệ ở huyện nghèo này 1,4 tỷ đồng. Ông Lường Văn Mạnh, xã Cổ Linh bức xúc, khi thu mua, công ty nói ngon, nói ngọt rằng, chỉ 15 ngày sau sẽ trả hết, thế nhưng đến nay đã hơn một năm rồi mà đã trả hết đâu.

Năm 2019, công ty tiếp tục hứa hẹn sẽ bao tiêu sản phẩm nhưng chỉ bằng miệng, không còn ký hợp đồng ngay từ đầu vụ như năm 2018. Mặc dù vậy, bà con vẫn tiếp tục tin tưởng trồng nghệ vì sinh kế ở địa phương này rất khó khăn. Tuy nhiên, đến kỳ thu hoạch doanh nghiệp này chỉ thu mua một phần. Còn hàng chục ha còn lại, người dân chỉ còn cách bán nhỏ lẻ cho tư thương với giá chưa đến 2.000 đồng/kg.

Xã Xuân La là địa phương có nhiều hộ dân đang “lĩnh đủ” hậu quả từ việc công ty “quỵt” tiền thu mua nghệ củ. Tại thôn Thôm Mèo, năm 2018, sản lượng nghệ củ thu hoạch hơn 100 tấn, với giá thu mua 5.500 đồng, bà con hứa hẹn sẽ thu về hơn 500 triệu đồng. Nghệ củ thì công ty đã chở đi, đến nay đã qua hơn một năm nhưng công ty mới chỉ trả cho dân hơn 150 triệu đồng, số còn lại vẫn bặt vô âm tín. Nhiều hộ chuyển đất ruộng, đất trồng ngô sang trồng nghệ, không còn sinh kế nên việc bị nợ tiền khiến họ càng thêm khó khăn.

Năm 2019, theo hứa hẹn của công ty, nhân dân thôn Thôm Mèo tiếp tục trồng thêm nữa với kỳ vọng sẽ có thu nhập cao, tuy nhiên, người dân lại tiếp tục nhận “quả đắng” từ công ty. Chị Cà Thị Sen, tổ trưởng trồng nghệ của thôn cho biết, tổng cộng hiện tại công ty còn nợ các thành viên của tổ tiền mua nghệ củ năm 2018 hơn 336 triệu đồng, đã nhiều lần hứa mà không trả. Năm 2019, theo chỉ đạo của Hội Nông dân, chị tiếp tục khuyến khích, kêu gọi người dân trồng thêm 20 ha nữa, nay đã đến kỳ thu hoạch nhưng vẫn chưa biết bán cho ai. Đầu tháng 3, công ty có lên thu gom, chở đi 27 tấn và tiếp tục hứa hẹn vài hôm nữa sẽ trả nhưng cũng chưa thấy đâu.

Xử lý nghiêm doanh nghiệp nợ tiền dân ảnh 1

Cây nghệ rất hợp đất Pác Nặm nhưng cần có liên kết sản xuất chặt chẽ hơn trong thời gian tới.

Nhiều lần thất hứa

Chủ tịch UBND xã Xuân La Ma Thế Huấn cho biết, qua kiểm tra, xã thấy hợp đồng đã ký trước đây giữa công ty với người dân không chặt chẽ, chỉ ghi chung chung là sau bao nhiêu ngày thu mua thì sẽ trả tiền. Tổng tiền nghệ toàn xã người dân đã bán cho công ty trong năm 2019 là hơn 557 triệu đồng, đến nay, công ty mới thanh toán được hơn 221 triệu đồng. Từ đầu năm 2020 đến nay, công ty đã thu gom một số lượng lớn nghệ đi với tổng giá trị hơn 81 triệu đồng và cũng chưa thanh toán, chỉ hứa hẹn chung chung.

Việc công ty này nhiều lần thất hứa với dân dù đã chở nghệ đi chế biến, bán lấy tiền diễn ra không phải một lần. Từ tháng 8-2019, chính quyền huyện Pác Nặm đã có buổi làm việc với công ty này và nhận được cam kết sẽ thanh toán toàn bộ tiền nợ cho người dân xong trước ngày 15-10. Tuy nhiên, quá thời hạn này, công ty chỉ mới chi trả cho người dân được thêm hơn 100 triệu đồng. Công ty bày ra đủ lý do biện minh cho việc “chậm trả” này, như: chất lượng củ nghệ không được tốt, hàm lượng cucumin trong củ thấp hơn so với mọi năm nên một số đối tác của công ty hạn chế nhập sản phẩm, một số sản phẩm bán ra trên thị trường chậm nên việc quay vòng đồng vốn có chậm hơn so với cam kết đã thực hiện với người dân.

Theo tìm hiểu, năm 2019, công ty tiếp tục hứa hẹn sẽ ký hợp đồng bao tiêu đối với diện tích lên tới 70 ha. Đây là diện tích rất lớn, sản lượng nghệ củ sẽ khoảng 1.400 tấn, tương đương giá trị hơn bảy tỷ đồng, nếu không được bao tiêu như đã hứa, người dân sẽ lãnh đủ hậu quả. Mặc dù vậy, đến nay, đã là tháng 3-2020, việc ký hợp đồng bao tiêu như đã hứa chưa được triển khai đầy đủ trong khi nghệ thì đã đến kỳ thu hoạch và công ty cũng đã thu gom thêm một số lượng nghệ củ.

Chủ tịch UBND huyện Pác Nặm Nguyễn Đình Điệp cho biết, để “cứu” số diện tích nghệ đã trồng năm 2019, huyện đã chủ động liên hệ một số đơn vị ở ngoại tỉnh, tuy nhiên, số lượng tiêu thụ được rất ít, giá cũng không cao. Chính vì vậy, hiện nay, người dân đang phải thu hoạch bán nhỏ lẻ cho tư thương với giá chỉ 2.000 đồng/kg.

Thực tiễn cho thấy, việc công ty này có thể dễ dàng qua mặt được cả chính quyền xã, thôn và người dân là nhờ có “mác” phối hợp Hội Nông dân tỉnh Bắc Kạn. Nhiều cán bộ Hội Nông dân xã, thôn trực tiếp đứng ra vận động nên nhân dân hoàn toàn tin tưởng triển khai trồng nghệ. Tuy nhiên, việc triển khai ở địa phương tồn tại nhiều uẩn khúc chưa được lý giải rõ. Đó là, giá tinh bột nghệ của công ty này bán ra thị trường không dưới một triệu đồng/kg nhưng công ty mua nghệ củ của dân chỉ với giá rất bèo; công ty không chứng minh được năng lực tài chính trong khi quy trình trồng do công ty này hướng dẫn chưa được ngành chuyên môn của huyện thẩm định, cho ý kiến.

Được biết, thời gian qua, để bảo đảm quyền lợi cho nhân dân, một số tổ hợp tác trồng nghệ có ý định củng cố hồ sơ, chứng cứ để khởi kiện công ty ra tòa. Sau đó, công ty này lại lên tiếp tục hứa hẹn, do vậy một số tổ hợp tác tiếp tục chờ đợi công ty thực hiện những lời “đã hứa”. Mặc dù vậy, lời hứa chỉ có giá trị khi trở thành hiện thực, trong khi số tiền nợ 1,4 tỷ đồng còn chưa thấy đâu thì rõ ràng khó mà tin tưởng được những lời hứa tiếp của công ty này.

Tỉnh Bắc Kạn cần sớm chỉ đạo giải quyết dứt điểm vụ việc, sớm có biện pháp xử lý nghiêm những sai sót nếu có của doanh nghiệp nêu trên. Hội Nông dân tỉnh Bắc Kạn cũng cần có trách nhiệm phối hợp cùng các cơ quan chức năng bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho người dân, không để lặp lại việc liên kết, phối hợp với doanh nghiệp không có năng lực gây ảnh hưởng đến đời sống nhân dân.