Săn lùng cây hoa
Sáng sớm, chúng tôi có mặt ở xã Cam Tuyền, huyện Cam Lộ (Quảng Trị) để theo chân những người đi đào cây cảnh. Khác xa trước đây, với loại cây lớn, người đi đào cây cảnh phải chuẩn bị mọi dụng cụ lỉnh kỉnh, thì giờ đây, người dân đào cây mẫu đơn đỏ chỉ cần cầm một cái cuốc hoặc thuổng với cây rựa trên tay là có thể lên đường tìm cây cảnh.
Anh Lê Thanh Lâm, 45 tuổi, ở Tân Mỹ, Cam Thành, Cam Lộ cho hay: “Sở dĩ người ta săn lùng mẫu đơn vì loài hoa này nở trong tất cả các mùa trong năm, mang niềm vui đến cho muôn người. Và nhất là đối với mùa xuân, khi hoa nở rộ trong vườn là điềm báo cho một năm may mắn. Đối với đơn đỏ, một loại cây dễ trồng, cho hoa quanh năm, mùa xuân đơn đỏ ra hoa rất nhiều, mầu đỏ tươi nên được rất nhiều người săn lùng về chơi”.
Anh Lưu, 47 tuổi tâm sự: “Vài tháng gần đây, nhiều người chơi cây cảnh thích chơi cây trang đỏ. Thấy vậy nên tôi cũng đi đào. Chưa hẳn đây là nghề vì đến một lúc người ta chẳng chơi cây này nữa và nếu có chơi thì cũng không còn nhiều để đi đào. Đây là loại mọc hoang, cây nhỏ nên dễ kiếm”. Anh Lưu cho biết thêm: “Đa phần tôi làm ruộng vườn, thời gian rảnh hoặc đến mùa mưa thì đi đào cây cảnh. Mùa này trồng cây dễ nên có thể đào và bán được nhiều hơn. Trước đây, tôi đi đào cây lớn hơn như sanh, si, sung, vội… giờ thì cây này người ta không mua nữa, chỉ cây trang đỏ là có người mua, cây nguyệt quế thì ít hơn nhưng cũng bán được”.
Lặn lội lúc 7 giờ sáng, đến 10 giờ trưa được tầm 20 cây đơn đỏ cao hơn 2 m, anh Lợi nói: “Nếu bán được hết chỗ này là được hơn 1 triệu đồng. Đó là nếu có mối mua liền chứ mang đi bán lẻ mấy ngày thì tính công cũng chỉ được vài trăm nghìn đồng một ngày, chỉ lấy công làm lãi”.
Vùng lấy cây đơn đỏ cách nhà anh Lợi tầm 10 km, nguồn lợi này đang dần dần được người dân đào bới và mang ra một số nơi như thị trấn, hoặc thành phố để bán. Trên địa bàn đập Tân Kim (thuộc thôn Tân Hòa, xã Cam Tuyền, Cam Lộ) chúng tôi chứng kiến cảnh người dân ngược dòng Đá Mài bằng thuyền để đi đào đơn đỏ và cây nguyệt quế. Đây là một cây cảnh loại bụi nhỏ nên người dân cũng dễ khai thác.
Khi cây thất sủng
Cách trung tâm thị trấn Cam Lộ khoảng từ 7 đến 10 km, một số thôn như Tân Hòa, Tân Quang, Bản Chùa… vẫn còn lại một số cây cảnh lớn đã đem từ rừng về vài năm trước đây nhưng giờ không bán được. Ở vườn ông Lợi có đến năm cây vội vừa vòng tay người lớn ôm nay vẫn nằm ở vườn. Ông Lợi thở dài “trước đây cây như thế phải vài chục triệu, nay vài triệu đồng không ai mua. Mất công vận chuyển lại tiếc cây nên cứ để thế, lúc nào bán được hẵng hay”.
Tại vườn ông Uynh và một số vườn lân cận có vài chục cây sanh đã thả rễ phụ rất bề thế. Ông Uynh cũng là người chung “cảnh ngộ” với ông Lợi, khi số cây cảnh của ông không bán được, ông ngậm ngùi: “mấy năm nay khó quá, cây lên to buộc phải cắt bớt cành. Đã có nhiều lúc tôi định đào để vứt đi nhưng nhìn cây cũng tiếc, cây này mấy năm trước họ mua với giá chục triệu tôi không bán, chờ giá lên, ai ngờ rớt giá rồi người chơi cây cảnh ngưng hẳn chơi loại cây này nên giờ chắc chắn không có ai mua. Thôi cứ để nó sống ở vườn”.
Có hàng chục hộ dân ở địa bàn huyện Cam Lộ không đến nỗi lao đao nhưng rõ ràng họ thất thu và cũng nhọc nhằn với nghề đào cây cảnh. Ông Trâm nhớ lại: “Hồi đó đi đào cây mất công sức, tiền chuyên chở cũng khá. Đa số cây cảnh của một số gia đình là tự kiếm được nên cũng đỡ chứ nếu kinh doanh mặt hàng này bể nợ là cái chắc. Gần đây nhiều người đi đào cây trang đỏ về bán, cũng được tiền, tôi thì không đi. Có người chơi nào đó đặt cây tôi mới mua về và bán lại nhưng không dễ gì buôn bán được mặt hàng này”.
Nhọc nhằn nghề phục vụ Tết
Anh Ngân, 36 tuổi tâm sự: “Kiếm được miếng cơm từ cây đâu phải chuyện dễ. Lặn lội từ 6, 7 giờ sáng đến 3 giờ chiều mới đem về được mấy bụi cây cảnh, ngày mai đem xuống thành phố bán cũng tầm vài trăm nghìn đồng, may mắn lắm mới được triệu bạc”.
Ngã Tư Sòng (thuộc Cam An, Cam Lộ) và phường 1 (thành phố Đông Hà) là nơi nhiều người bán cây đơn đỏ trên địa bàn tỉnh Quảng Trị. Từ 8 giờ sáng, anh Ngân cùng chị Hoa, vợ anh đã chở một xe gắn máy chừng 15 bụi đơn đỏ đến khu vực ngã Tư Sòng. Theo quan sát của chúng tôi thì khách có điều kiện kinh tế khá giả không nhiều, chủ yếu là người dân khu vực ven đô thị mua đơn đỏ về trồng chậu. Anh Lê Minh Khang ở Trúc Khê, Cam Lộ, một khách hàng mua đơn đỏ cho chúng tôi biết: “Một bụi đơn đỏ tầm trăm nghìn đồng là mua được, đa số người mua đơn đỏ là dân có thu nhập trung bình còn người giàu người ta mua cả chậu cảnh khi nó được thuần dưỡng”.
Tại khu vực xe tăng, phường 1, thành phố Đông Hà, anh Dưỡng (quê ở Cam Lộ) và một số người đào đơn đỏ mang về thành phố bán chia sẻ: “Chẳng qua thấy có người mua nên mới đi đào nhưng để nói bán đắt như các loại cây cảnh khác thì không. Đơn đỏ chỉ là mức chơi bình thường, ai cũng có thể mua được về trồng vì cũng rẻ. Mỗi bụi có 100 nghìn đồng, bụi đắt chỉ tầm 200 nghìn đồng thôi. Nhọc nhằn chẳng qua chỉ vì miếng cơm manh áo chứ đi lấy cả ngày trời và đứng mòn mỏi chờ khách đi ngang, ghé dọc đôi lúc chê mắt còn không mua lấy gì vui được”.
Anh Phong, 40 tuổi chia sẻ thêm: “Đầu tháng có ít người bán còn đỡ, giờ người đi đào đơn nhiều, người mua thì ít. Cũng hiếm thấy ai mua với số lượng lớn, đa số một vài cây để chơi. Nếu bán không hết hôm nay thì để tới ngày mai, ngày mai không hết thì để đến ngày kia còn một số ngày sau đó thì đem về vườn nhà trồng cho vui thế. Đây là kế sinh nhai tạm thời thôi, người dân ở nông thôn kiếm ít tiền để mua quần áo Tết cho con nhỏ”.
Anh Phong cho biết, giờ anh phải về nhà, cách thành phố khoảng 20 cây số. Ngày mai anh sẽ quay trở lại nơi này, với hy vọng bán được những bụi đơn gom góp tiền cho gia đình sắm Tết…
