Nhiều doanh nghiệp ở Điện Biên đợi thanh toán tái định cư

Huy động tối đa nhân lực, máy móc, phương tiện đẩy nhanh tiến độ các dự án thành phần thuộc Dự án di dân tái định cư (TĐC) Thủy điện Sơn La tại tỉnh Điện Biên, không ít doanh nghiệp (DN) tỉnh Điện Biên còn ứng tiền để địa phương chi trả, bồi thường cho người dân vùng TĐC. Vậy mà nay chính những doanh nghiệp ấy lại gặp khó khăn, bế tắc vì chưa được thanh quyết toán cho các dự án đã hoàn thành…

Một góc thị xã Mường Lay - nơi có nhiều dự án thành phần thuộc dự án di dân tái định cư Thủy điện Sơn La.
Một góc thị xã Mường Lay - nơi có nhiều dự án thành phần thuộc dự án di dân tái định cư Thủy điện Sơn La.

Góp sức cùng thủy điện

Kể lại quãng thời gian năm 2008 và 2009 - thời điểm mà ngành ngành, người người tỉnh Điện Biên dồn sức di chuyển 4.459 hộ (17.010 nhân khẩu) ra khỏi vùng ngập lòng hồ thủy điện Sơn La, ông Bùi Đức Giang, Giám đốc Công ty TNHH Thương mại và Xây dựng số 6 tỉnh Điện Biên vẫn nhớ như in khung cảnh ngổn ngang với bộn bề gian khó.

Khối lượng công việc lớn, số dân phải di chuyển nhiều trong khi thời gian thi công các hạng mục, dự án không còn nhiều nên tất cả các nhà thầu được giao thực hiện các dự án thành phần tại tỉnh Điện Biên đều huy động tối đa nhân lực, máy móc, phương tiện làm việc ba ca mỗi ngày cho kịp tiến độ. Không kể ngày hay đêm, mưa hay nắng, trên công trường ở thị xã Mường Lay, Tủa Chùa, thành phố Điện Biên Phủ đều rền vang tiếng máy. Ưu tiên nhất cho tiến độ, chất lượng công trình, không ít DN còn ứng tiền để chủ đầu tư chi trả đền bù cho người dân TĐC.

Ghi nhận đóng góp của các nhà thầu, tại nhiều buổi làm việc trên công trường ở thị xã Mường Lay, đích thân đồng chí Chủ tịch UBND tỉnh Đinh Tiến Dũng (thời điểm đó) đã động viên và đề nghị: Các nhà thầu cộng đồng trách nhiệm cùng địa phương thực hiện các dự án, sao cho bảo đảm thời gian, chất lượng, tiến độ công trình để hoàn thành di dân khỏi vùng lòng hồ trước khi công trình chính thức đóng đập tích nước.

Ngày 12-4-2016, UBND tỉnh Điện Biên long trọng tổ chức Hội nghị tổng kết Dự án di dân TĐC Thủy điện Sơn La trên địa bàn và công bố những con số ấn tượng: Hoàn thành di chuyển 4.459 hộ dân khỏi vùng ngập lòng hồ; hoàn thành 11 khu, 11 điểm tái định cư, tiếp nhận 4.329 hộ. Các khu, điểm TĐC được xây dựng cơ bản phù hợp nguyện vọng của nhân dân, tạo diện mạo mới về cơ sở hạ tầng; nhà ở, đời sống vật chất, tinh thần và sản xuất của nhân dân dần ổn định, thu nhập bình quân của người dân TĐC tăng 3,2 lần so trước khi di chuyển (năm 2005).

Mòn mỏi chờ thanh toán

Thành công là thế song khó khăn thì khó… mà nói hết thành lời, nhất là khó khăn từ phía DN đã tham gia các dự án thành phần trong dự án tổng thể. Và khó khăn ấy đeo đuổi nhiều DN từ bấy đến giờ. Không ít DN trước nhiệt tình, trách nhiệm bao nhiêu bây giờ bế tắc bấy nhiêu. Bao nhiêu vốn liếng, tài sản họ dồn hết để thi công các dự án, công trình phục vụ TĐC. Vậy mà dự án hoàn thành, bàn giao đưa vào sử dụng đã mấy năm trời, các đơn vị này vẫn chưa được thanh toán. Trong khi tiền vay ngân hàng cứ mỗi ngày “lãi mẹ đẻ lãi con”. Khó khăn quá, nhiều DN còn không làm nổi “lễ tuyên bố” phá sản mà lặng lẽ bỏ đi nơi khác. Trao đổi ý kiến với chúng tôi, bà Bùi Thị Hường, kế toán DN tư nhân Trường Thọ, không nén được bức xúc bấy lâu nay. Bà Hường cho biết: DN Trường Thọ hoàn thành thi công dự án san nền, giao thông, thoát nước điểm dân cư Khe Chít khu TĐC Noong Bua từ tháng 6-2017, giá trị nghiệm thu hơn 36 tỷ đồng nhưng hiện còn 12,9 tỷ đồng chưa được thanh toán. DN đã nhiều lần kiến nghị nhưng chủ đầu tư là Ban Quản lý Dự án thành phố Điện Biên Phủ chỉ khất lần và hứa khi nào có tiền sẽ chi trả ngay.

Cùng chung thực trạng như DN Trường Thọ, hiện các DN: Song Hùng, Công ty TNHH tư vấn và xây dựng 1-5, Công ty TNHH Đầu tư và Xây dựng Mạnh Quân, Công ty TNHH thương mại và xây dựng số 6... còn hơn 300 tỷ đồng chưa được thanh toán cho khối lượng dự án đã hoàn thành từ năm 2015 và 2016. Hầu hết các DN đang rất khó khăn, bế tắc, đã và đang rơi vào cảnh hết vốn hoạt động…

Tháng 6 vừa qua, tại hội nghị đối thoại giữa UBND tỉnh với Hiệp hội DN tỉnh Điện Biên, ông Bùi Đức Giang, Chủ tịch Hiệp hội DN tỉnh đã khẩn thiết đề nghị: UBND tỉnh, các sở, ngành: Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư và Ban Quản lý dự án phải vào cuộc, thanh toán dứt điểm các công trình, dự án thuộc Dự án di dân TĐC đã hoàn thành quyết toán; đặc biệt là các công trình, dự án đã hoàn thành trước ngày 31-12-2015 như chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Công văn số 1828/TTg-KTN ngày 14-10-2015. “Trước DN đã chung tay cùng tỉnh thực hiện dự án, giờ là lúc DN rất cần tỉnh, T.Ư và các cấp, các ngành chung tay giải quyết tồn đọng vốn”, ông Bùi Đức Giang nhấn mạnh!

Trao đổi ý kiến với phóng viên, ông Mùa A Sơn, Chủ tịch UBND tỉnh Điện Biên xác nhận cụ thể về số tiền T.Ư đang nợ DN đã thực hiện Dự án di dân TĐC Thủy điện Sơn La tại tỉnh Điện Biên là 323 tỷ đồng. Trong đó, nợ khối lượng đã hoàn thành từ năm 2015 là 134,948 tỷ đồng; nợ khối lượng đã hoàn thành từ năm 2016 đến nay là 170 tỷ đồng và thiếu để giải ngân thanh toán dứt điểm khi dự án hoàn thành là 102 tỷ đồng. Chính thực trạng này đã để nhiều DN thiếu niềm tin vào sự tham gia triển khai các chương trình dự án lớn, trọng điểm và có yêu cầu về tiến độ.

Bao giờ mới được giải quyết?

Được biết, từ năm 2016 đến nay, UBND tỉnh Điện Biên liên tục kiến nghị Chính phủ và các bộ, ngành, T.Ư bố trí vốn Dự án di dân TĐC Thủy điện Sơn La cho tỉnh Điện Biên nhưng chưa được giải quyết. Ông Mùa A Sơn cho biết thêm: Ngày 21-1-2019, Văn phòng Chính phủ đã có Thông báo 26/TB-VPCP, thông báo kết luận của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc về phương án sử dụng nguồn vốn khấu hao hình thành từ nguồn ngân sách cấp cho bồi thường, di dân, TĐC Dự án Thủy điện Sơn La, Tuyên Quang của Tập đoàn Điện lực Việt Nam. Nội dung Thông báo ghi rõ: “Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Công thương, Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) và UBND bốn tỉnh: Hòa Bình, Điện Biên, Sơn La, Tuyên Quang rà soát nhu cầu vốn còn thiếu của các dự án theo báo cáo của bốn tỉnh, trên cơ sở đó đề xuất nguồn ngân sách nhà nước (nguồn vượt thu ngân sách Trung ương năm 2018, dự phòng chung vốn đầu tư trung hạn nguồn ngân sách nhà nước giai đoạn 2016 - 2020…) và các nguồn vốn hợp pháp khác (thí dụ, nguồn vốn chủ sở hữu lớn hơn vốn điều lệ của EVN) theo quy định của pháp luật để bố trí cho các dự án này (Dự án Thủy điện Sơn La, Tuyên Quang), trong đó ưu tiên bố trí cho những nhiệm vụ đáp ứng nhu cầu cấp thiết, bức xúc nhất của người dân bốn tỉnh, báo cáo Thường trực Chính phủ trong tháng 1-2019 xem xét, quyết định trên tinh thần hỗ trợ tối đa cho công tác bồi thường, di dân, TĐC của bốn tỉnh nêu trên”.

Vậy nhưng đến ngày 15-3-2019, Bộ Tài chính lại có Văn bản 2978/BTC-ĐT trả lời rằng: EVN đang xây dựng phương án điều chỉnh vốn điều lệ đến hết năm 2021 lên mức 243.478 tỷ đồng… Việc sử dụng nguồn vốn chủ sở hữu lớn hơn vốn điều lệ của EVN phải bảo đảm tuân thủ theo quy định hiện hành của pháp luật (Luật Ngân sách Nhà nước, Luật Quản lý, sử dụng vốn Nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp…). Còn về nguồn vượt thu ngân sách Trung ương năm 2018 thì các dự án ổn định dân cư, TĐC, phát triển kinh tế - xã hội vùng TĐC Thủy điện Sơn La, Tuyên Quang không thuộc diện được hỗ trợ. Do vậy, Bộ Tài chính lại tiếp tục đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định sử dụng dự phòng chung vốn đầu tư trung hạn nguồn ngân sách nhà nước giai đoạn 2016 - 2020 hỗ trợ bốn tỉnh.

Như vậy, với trả lời từ Bộ Tài chính thì có nghĩa, hiện tại chưa thể có nguồn thanh toán khối lượng hoàn thành dự án TĐC Thủy điện Sơn La cho Điện Biên. Do vậy, Điện Biên cùng như ba tỉnh khác lại tiếp tục… chờ. Và, chờ đến bao giờ thì đó là câu hỏi Điện Biên đang rất cần được trả lời rõ ràng, cụ thể từ Chính phủ và các bộ, ngành…!