Dựng “hàng rào” kỹ thuật
Ngày 14-9-2020, Sở Y tế Trà Vinh đã đăng tải thông báo qua mạng mời dự thầu cung cấp 24 thiết bị hồi sức cấp cứu cho BVĐK Trà Vinh (Gói thầu số 62). Đây là gói thầu thuộc Dự án đầu tư xây dựng công trình BVĐK 700 giường tỉnh Trà Vinh sử dụng nguồn vốn trái phiếu Chính phủ và ngân sách tỉnh có dự toán khoảng 72 tỷ đồng. Đơn vị tư vấn lập cấu hình và dự toán là Liên danh Công ty Nghiên cứu chế tạo và Chuyển giao công nghệ thiết bị y tế và Công ty cổ phần Asiatech Việt Nam.
Nhiều nhà thầu sau khi nghiên cứu Hồ sơ mời thầu (HSMT) Gói 62 đã phát hiện có nhiều cấu hình kỹ thuật yêu cầu mang tính chỉ định vào một hãng như nhóm thiết bị Máy thận nhân tạo, Bơm tiêm điện, Bơm truyền dịch của hãng B.Braun.
Tiếp đối với máy siêu âm nội mạch, trên thị trường Việt Nam hiện nay có hai hãng cung cấp là Philips và Boston Scientific. Vậy nhưng HSMT có nhiều “hàng rào” kỹ thuật đã chỉ rõ vào thiết bị của hãng Philips…
Ngày 28-10-2020, Bộ Y tế đã có công văn gửi Sở Y tế Trà Vinh đề xuất điều chỉnh để dự án đạt hiệu quả và không làm hạn chế sự tham gia của các nhà thầu.
Ngày 10-11-2020, hai trong các nhà thầu đã gửi những bất cập trên đến Văn phòng Chính phủ. Ngày 11-11-2020, Văn phòng Chính phủ có Công văn số 9474/VPCP-ĐMDN chuyển tiếp nội dung kiến nghị của các nhà thầu tới UBND tỉnh Trà Vinh để xem xét, xử lý, trả lời kiến nghị của doanh nghiệp theo thẩm quyền và quy định của pháp luật; thời hạn trả lời trước ngày 5-12-2020.
Ngày 14-12-2020, UBND tỉnh Trà Vinh có Văn bản số 5093/UBND-CNXD báo cáo kết quả xác minh đến Văn phòng Chính phủ và trả lời các kiến nghị phản ánh của các nhà thầu. Trong đó, UBND tỉnh Trà Vinh đã khẳng định, với dòng máy siêu âm nội mạch như trong HSMT, trên thế giới ghi nhận có hai hãng của Mỹ là Volcano và Boston có thể đáp ứng được; và cấu hình đơn vị tư vấn lập dựa trên hai nhà sản xuất này (Hãng Volcano đã được Philips mua lại từ tháng 1-2020).
Bốn ngày sau khi báo cáo Văn phòng Chính phủ, ngày 18-12-2020, Sở Y tế Trà Vinh có Quyết định số 1181 phê duyệt kết quả Gói thầu số 62 cho Công ty cổ phần Amerphaco với giá trúng thầu là hơn 66,5 tỷ đồng.
Sẽ là bình thường khi các yêu cầu kỹ thuật được xây dựng để hướng đến các thiết bị y tế hiện đại, tiên tiến để phục vụ nhân dân, đồng thời bảo đảm đúng Luật Đấu thầu quốc gia năm 2013. Có điều, ngày 25-12-2020, hãng Boston Scientific Việt Nam có trụ sở ở TP Hồ Chí Minh đã có thư xác nhận trả lời rõ yêu cầu kỹ thuật cho Thiết bị số 10 - máy siêu âm nội mạch, tại Gói thầu số 62 theo thông báo mời thầu số 20200877129-00 thì hiện nay chỉ có máy siêu âm nội mạch: model Core Mobile do hãng Volcano Corporation (hãng Philips sở hữu) đáp ứng được yêu cầu. Các sản phẩm siêu âm nội mạch của Boston sản xuất không đáp ứng được yêu cầu.
Ngay sau khi Công ty Amerphaco trúng thầu Gói thầu số 62, các nhà thầu đã phát hiện và chỉ ra những bất minh ngay tại chính máy siêu âm nội mạch mà Công ty Amerphaco trúng thầu. Đó là Amerphaco cung cấp Giấy ủy quyền và các hồ sơ chứng minh được Volcano Corporation ủy quyền. Nhưng hãng Philips (đặt tại Singapore, phụ trách thị trường ASEAN) đã có thư xác nhận gửi BVĐK Trà Vinh ngày 29-11-2019 nội dung các văn bản ủy quyền của Philips cho các nhà phân phối không có giá trị cho Dự án Đầu tư xây dựng BVĐK tỉnh Trà Vinh. Chưa hết, giấy ủy quyền Amerphaco cung cấp được ký tại Belgium, Bỉ, trong khi trụ sở chính của Philips hay Volcano Corporation đều tại Mỹ; ngay cả trên con dấu của thư còn viết sai chính tả từ chữ Belgium (từ điển Oxford) bị viết sai thành “Belguim” không có nghĩa. Sai sót này khiến các nhà thầu khác nghi vấn rằng đây là giấy tờ được làm giả để sử dụng tham gia đấu thầu.
Như vậy, rõ ràng thấy được rằng, các “hàng rào” kỹ thuật đã được dựng lên để chỉ định vào một sản phẩm duy nhất, điều này là vi phạm Luật Đấu thầu năm 2013. Phản ánh của các đơn vị tham gia đấu thầu là chính xác.
Không để một CDC Hà Nội tái diễn
Không chỉ ở Gói thầu số 62 của BVĐK Trà Vinh, báo Thời Nay cũng nhận được phản ánh đối với Gói đấu thầu số 30 của BVĐK Duyên Hải với những dấu hiệu cần được thanh tra, kiểm tra làm sáng tỏ.
Gói thầu số 30 của Dự án Xây dựng BVĐK huyện Duyên Hải là cung cấp hai thiết bị gồm Lồng ấp trẻ sơ sinh và Máy làm ấm trẻ sơ sinh do JW sản xuất. Gói thầu dự toán là 11,7 tỷ đồng, sử dụng nguồn vốn ngân sách của tỉnh Trà Vinh.
Ngày 18-12-2020, Sở Y tế Trà Vinh đã công bố Quyết định số 1182/QĐ-SYT, phê duyệt kết quả trúng thầu cho Công ty cổ phần Đất Việt Thành, giá trúng thầu khoảng hơn 10,7 tỷ đồng.
Trao đổi với báo Thời Nay, ông Phan Thanh Dũng - Phó Giám đốc Sở Y tế Trà Vinh khẳng định, Công ty cổ phần Đất Việt Thành đã có đầy đủ Giấy phép bán hàng của nhà sản xuất hoặc Giấy chứng nhận quan hệ đối tác, hoặc các giấy tờ khác có giá trị tương đương.
Tuy nhiên, theo tìm hiểu của phóng viên, Công ty Đất Việt Thành hoàn toàn không có giấy tờ ủy quyền để tham gia đấu thầu Gói thầu số 30. Thực tế hiện nay, các thiết bị đáp ứng yêu cầu kỹ thuật trong Gói thầu số 30 hiện nay do Công ty cổ phần Trang thiết bị y tế Trường Sơn (gọi tắt là Công ty Trường Sơn) là đại diện phân phối độc quyền hãng JW duy nhất tại Việt Nam. Và Công ty Đất Việt Thành chưa bao giờ trực tiếp mua số trang thiết bị này từ Công ty Trường Sơn. Công ty TNHH Đầu tư AST Việt Nam đã mua số trang thiết bị này từ Công ty Trường Sơn, sau đó bán lại cho Công ty Đất Việt Thành. Hay nói cách khác, Công ty Đất Việt Thành không có giấy ủy quyền của đơn vị cung cấp độc quyền thiết bị JW của Việt Nam là Công ty Trường Sơn để tham gia đấu thầu Gói thầu số 30. Việc làm này hoàn toàn đi ngược với Thông tư số 14/2020/TT-BYT của Bộ Y tế quy định một số nội dung trong đấu thầu trang thiết bị y tế tại các cơ sở công lập.
Theo đó, tại mục 6, Điều 7 trong Thông tư quy định trang thiết bị y tế tham gia dự thầu phải được cung cấp bởi các tổ chức, cá nhân thỏa mãn một trong hai tiêu chí cơ bản. Đầu tiên phải là chủ sở hữu số lưu hành hoặc được ủy quyền bởi tổ chức, cá nhân sở hữu số lưu hành trang thiết bị y tế. Thứ hai là phải đứng tên trên giấy phép nhập khẩu trang thiết bị y tế hoặc được ủy quyền bởi tổ chức, cá nhân đứng tên trên Giấy phép nhập khẩu trang thiết bị y tế ủy quyền. Bản thân Công ty cổ phần Đất Việt Thành đều không thỏa mãn hai tiêu chí trên đối với trang thiết bị y tế mà mình cung cấp.
Bên cạnh đó, Hợp đồng kinh tế của Công ty Đất Việt Thành với Công ty TNHH AST chỉ là hợp đồng mua lại từ bên thứ ba. Theo một luật sư, hợp đồng kinh tế không có thông tin cụ thể dự án không thể thay thế cho Thư ủy quyền hay Giấy chứng minh quan hệ đối tác của dự án nếu hồ sơ mời thầu có yêu cầu giấy ủy quyền. Hợp đồng kinh tế đơn thuần chỉ là sự ràng buộc giữa hai bên mua và bên bán, không có trách nhiệm pháp lý với bên thứ ba.
Thông tư 14 được Bộ Y tế đưa ra ngay sau khi xảy ra vụ án tại CDC Hà Nội bị khởi tố. Mục đích là ngăn chặn các cá nhân, tổ chức mua bán lòng vòng trang thiết bị y tế, từ đó dẫn đến việc nâng giá khống trang thiết bị y tế lên cao, làm thiệt hại cho ngân sách nhà nước. Đối chiếu với các quy định của Thông tư 14, trong Gói thầu số 30 thì chỉ có Công ty Trường Sơn, Công ty TNHH AST Việt Nam, hoặc một vài công ty khác do chính Công ty Trường Sơn ủy quyền mới đủ điều kiện tiêu chuẩn tham gia đấu thầu. Số trang thiết bị trên vô hình trung đã được mua bán lòng vòng qua ba - bốn đơn vị trung gian trước khi đến tay BVĐK huyện Duyên Hải.
Các nhà thầu khác cũng đưa ra nghi vấn khi Công ty Đất Việt Thành chưa có kết quả trúng thầu nhưng đã vội vàng ký kết Hợp đồng kinh tế mua sắm với bên thứ ba; và Sở Y tế Trà Vinh lấy đó làm căn cứ để chấm cho đơn vị này trúng thầu khi chưa trình được giấy ủy quyền theo quy định(!?).
Trả lời phỏng vấn báo Thời Nay, ông Phan Thanh Dũng - Phó Giám đốc Sở Y tế Trà Vinh có khẳng định, nếu phát hiện các nhà thầu vi phạm quy định sẽ nghiêm cấm doanh nghiệp tham gia đấu thầu các dự án khác trong 5 năm.
Như vậy có thể thấy, cả hai Gói thầu số 62 xây dựng BVĐK Trà Vinh và Gói thầu số 30 xây dựng BVĐK huyện Duyên Hải đều đang có dấu hiệu vi phạm Luật Đấu thầu hay Thông tư hướng dẫn số 14 của Bộ Y tế. Trước tình hình này, các cơ quan chức năng cần nhanh chóng vào cuộc kiểm tra, thanh tra lại quá trình đấu thầu hai gói trên, bảo đảm theo đúng quy định của pháp luật.
