Vào phương nam gặp nét duyên Mười nhớ

Với người Bắc Ninh - Kinh Bắc, quan họ ăn sâu tận máu thịt, nên nhiều người dẫu có đi xa đến mấy, vẫn không thể nguôi quên những làn điệu quan họ. Thế nên, chẳng có gì lạ khi giữa TP Hồ Chí Minh sôi động lại vang lên câu quan họ mượt mà, nền nã, thêm một chút khắc khoải tâm trạng của người xa quê…

Một tiết mục biểu diễn của CLB Mười nhớ.
Một tiết mục biểu diễn của CLB Mười nhớ.

1. Còn nhớ lần đoàn văn nghệ sĩ Bắc Ninh tham gia trại viết Vũng Tàu, có chuyến giao lưu với CLB quan họ Mười nhớ tại Nhà văn hóa quận Gò Vấp, TP Hồ Chí Minh. Buổi giao lưu đầy ắp tình quê hương và chất quan họ. Nhạc sĩ Nguyễn Trung, tác giả ca khúc “Tìm em trong chiều hội Lim” trong đoàn văn nghệ sĩ là bạn thân nghệ sĩ Quý Thăng, người sáng lập “Mười nhớ”, nên những bài ca quan họ và những ca khúc mang âm hưởng dân ca quan họ là âm thanh chủ đạo của tối vui. 

Đây cũng là hướng đi, hướng hoạt động chính tạo nên nét duyên rất riêng của Mười nhớ phương nam.

Năm 1998, theo chủ trương của Hội đồng hương Bắc Ninh tại TP Hồ Chí Minh, nghệ sĩ Quý Thăng nhận trách nhiệm đứng ra thành lập CLB quan họ. Đang băn khoăn việc đặt tên cho CLB sao cho thật gợi nhớ quê hương thì nhạc sĩ Văn Bốn, đương chức trưởng đài phát thanh huyện Từ Sơn - Bắc Ninh dẫn tốp quan họ vào biểu diễn và anh đã gợi ý lấy tên làn điệu quan họ “Mười nhớ” đặt cho CLB.

Thời xưa, các cụ ta có nói đến ba đã là nhiều, nói đến “năm nhớ mười mong” thì là rất nhiều rồi. Điệu “Mười nhớ” vừa quan họ, vừa hợp tình cảnh những người con Bắc Ninh xa quê luôn rất nhớ về quê nhà. Nghệ sĩ Quý Thăng là người truyền dạy hát quan họ cho CLB và kiêm luôn đạo diễn chương trình khi đi biểu diễn. Thuộc bài, thuộc lề lối và chỉ hát quan họ là phương châm hoạt động của CLB. 

2. Trong hơn 20 năm qua, Mười nhớ ngày càng trưởng thành và phát triển mạnh mẽ hơn. Hiện nay Mười nhớ có hơn 50 hội viên và đã mở rộng ra nhiều tỉnh thành khác. Những “thành viên chân rết” này đủ lại tập hợp thành CLB quan họ Mười nhớ địa phương mình. Nghệ sĩ Quý Thăng lại thân chinh đến nơi truyền dạy. Thế mới có câu quan họ trên cao nguyên lộng gió, dưới bưng biền bát ngát, nơi đất mới gian nan, nơi hải đảo xa xôi. Đó là cái duyên rất duyên của Mười nhớ nơi phương nam, đất của cải lương, ca cổ. Quan họ vẫn miệt mài lan tỏa qua hoạt động “nhớ quê” của Mười nhớ. Người đến tham gia CLB hoặc đơn giản chỉ học để biết hát ngày càng đông, ngày càng nhiều thành phần, không bó hẹp trong phạm vi đồng hương Kinh Bắc nữa, mà cả những người địa phương, học sinh, cán bộ, bộ đội… Ngay trong buổi giao lưu, mỗi khi thành viên Mười nhớ lên hát, nghệ sĩ Quý Thăng lại phấn khởi giới thiệu thêm, em này người Hà Tĩnh, em này người Long An, em này người Bạc Liêu, đồng chí này đang là Phó chủ tịch quận, đồng chí này đang là đại tá, giám đốc kho vận khu vực… Lạ lắm nhé, nói thì mang đậm âm giọng địa phương, nhưng khi hát thì vẫn đặc chất quan họ vang, rền, nền, nẩy. Thế nhưng nghệ sĩ Quý Thăng vẫn luôn đau đáu muốn các thành viên CLB được thật sự đắm chìm trong cái nôi quan họ. Ông tự liên lạc, kết nối và đưa CLB về giao lưu học hỏi tại quê Bắc Ninh, giúp các thành viên Mười nhớ vừa học được những lề lối quan họ gốc vừa thêm phần tự tin về hướng hoạt động của mình. 

“Hữu xạ tự nhiên hương”, nét duyên rất riêng của Mười nhớ ở phương nam đã có chỗ đứng. Mười nhớ tham gia nhiều chương trình truyền hình của VTV, HTV và nhiều sự kiện văn hóa, xã hội, kinh tế khác. Xa Kinh Bắc nghìn năm văn hiến, sống giữa TP Hồ Chí Minh năng động các hoạt động nghệ thuật, ban đầu các liền anh, liền chị chỉ tự hát giúp nhau nỗi nhớ quê hương, vậy mà nay tiếng hát quan họ ấy  còn làm say đắm bao tâm hồn sinh ra trên mảnh đất phương nam trù phú hôm nay. Đó là “Nét duyên Mười nhớ”.

Những năm qua, tỉnh Bắc Ninh tổ chức nhiều hoạt động văn hóa văn nghệ chào mừng các sự kiện kỷ niệm lớn. Tỉnh đã vinh danh nhiều “công dân Bắc Ninh tiêu biểu”, trong đó, nghệ sĩ Quý Thăng được tỉnh tặng Bằng khen vì có công lan tỏa quan họ ở phương nam. Có dịp về quê hương, nghệ sĩ Quý Thăng sáng tác ba bài hát, trong đó có một bài quan họ lời mới. Và Mười nhớ cũng biểu diễn luôn trên chính quê hương quan họ.