- Vậy là mẹ đã tìm được nơi ông ngoại con nằm!
Bà kéo con gái ngồi xuống, quệt nước mắt, rút từ túi xách ra cuốn sổ tay bìa xanh Quế Lâm đã sờn biên, lấy tấm ảnh đen trắng kẹp ngay ngắn chính giữa cuốn sổ đưa cho Bình. Tấm ảnh chân dung người đàn ông đã cũ mờ.
- Đây là ông ngoại con! Mẹ chưa từng gặp ông, chưa từng được gọi tiếng cha nào kể từ khi sinh ra. Ngày bà mất, mẹ hơn hai tuổi…
- Thôi, cô đừng khóc nữa, giờ đây cô coi như an lòng rồi.
Người đàn ông mặc bộ đồ xanh tiến đến gần và nói. Ông đặt tay lên vai bà vỗ vỗ cảm thông.
- Cảm ơn anh!
Bình đỡ mẹ đứng lên, bà Hạ cúi đầu rồi rút từ túi xách chiếc phong bì:
- Tôi từ xa đến lạ nước lạ cái, chú đã giúp tôi. Mong chú thương cho trót, chú cầm tạm số tiền này lo lễ cho tôi rước cha về quê hương thờ cúng, thiếu bao nhiêu tôi đưa thêm. Còn phần chú tôi sẽ gửi chú thêm để cảm ơn những ngày qua chú đã giúp tôi.
- Chị đừng nói thế, giúp được chị chúng tôi sẵn lòng!
- Cảm ơn anh!
- Ấy, chị lại nói cảm ơn rồi. Thôi chị vào trong cho mát. Tôi và mấy anh em nữa sẽ giúp chị lo phần hậu sự ở đây. Ngoài này nắng nóng, ở đây chi cho khổ!
- Cảm ơn anh! Cha tôi mà. Anh cứ mặc tôi nhé!
Chiều nắng như đổ lửa. Gió Lào thổi cuốn theo hơi cát làm cái nóng càng hanh hơn. Mồ hôi tứa ra ướt đầm lưng, bết dính tóc. Bà Hạ tay cầm bó nhang đưa ngang ngực, khấn vái điều gì đó chỉ đủ nghe, vái ba vái rồi cắm bó nhang xuống cát. Bãi cát trước mặt trải dài thăm thẳm, những hạt cát tựa vào nhau thành thảm trắng tinh. Cát cũng có linh hồn. Linh hồn của cát là linh hồn của chính đời người, của những đắng chát, mặn mòi mồ hôi, của những ngọt ngào cây trái… Bà Hạ quỳ xuống, cẩn trọng bốc một nắm cát, nhẹ nhàng đặt vào bình sành nhỏ trên chiếc khay lót vải trắng đã chuẩn bị sẵn kế bên. Bà nâng niu như thể một linh hồn. Mà đúng! Với bà, nắm cát ấy có linh hồn thật sự.
- Được rồi! - Người đàn ông mặc quân phục xanh nhanh tay đậy miệng chiếc bình sành rồi cẩn thận gấp miệng của tấm vải lót lại ngay ngắn, bọc thêm ngoài lớp vải vàng, cột thắt chu đáo. Đâu vào đó, ông và mấy người đàn ông nữa, người bê bình sành, người bát nhang, dĩa trái cây đặt lên ô-tô giúp bà, người đi sau rải vàng mã. Họ làm một cách kính cẩn, trang nghiêm. Người đàn bà khẽ quệt mi.
Xe từ từ chuyển bánh. Bà mở cửa sổ ngoái nhìn lần nữa nơi mà cha mình đã nằm nghỉ bấy lâu.
Pleiku ngày trở gió. Những con dốc đầy sương. Từ sáng sớm, ông Chiến đã ra dọc theo những con đường trên phố bán vé số dạo. Ông người miền trung lên Tây Nguyên từ sau hòa bình lập lại. Là thương binh hạng 3/4, mất một cánh tay, khuôn mặt biến dạng vì mảnh đạn găm vào, mỗi khi trái gió trở trời, những chỗ ấy vẫn làm ông rấm rứt không ngủ được. Ông sống bằng nghề bán vé số dạo và nhận đan những món đồ lưu niệm bằng tre nứa cho các cửa hàng nhỏ lẻ trên phố. Hằng ngày, người qua đường vẫn thấy ông cưu mang những đứa trẻ đánh giày bằng chiếc bánh mì sáng hay hộp cơm trưa. Đều đặn cuối tháng, ông dành một phần tiền trợ cấp thương binh mua gạo chở đến bếp cháo từ thiện của viện nhi tỉnh.
Đều đặn mỗi tháng, ông không bỏ buổi sinh hoạt Đảng nào của tổ dân phố nơi ông trọ. Những phong trào tổ phát động ông tham gia nhiệt tình, còn vận động những người chung quanh mình cùng làm. Mỗi lần có cơ hội nói chuyện với lớp trẻ về chuyện chiến đấu, ông nói say mê, bằng cả niềm tự hào. Mắt ông bao giờ cũng sáng lên, nét mặt rạng ngời.
Từ ngày quen ông, bé Bình vẫn thường lui tới phòng trọ của ông để xem đan lát. Nó mê mệt những chiếc giỏ, bình bông mà ông Chiến dùng một tay tạo ra. Nó bảo “ông giỏi hơn cả mấy chú thợ của mẹ con luôn ông ạ!”. Rồi nó mang chuyện ông Chiến cụt đan lát về kể với mẹ. Đến thăm ông, bà Hạ ngỡ ngàng khi thấy mọi thứ trong căn phòng trọ của ông đều làm từ tre. Những gốc tre người ta đào lên vứt đi, ông nhặt về, đẽo dũa và kết thành cái bàn, cái ghế, đan thành cái rổ… để dùng. Bà Hạ mừng rỡ như bắt được vàng, bấy lâu nay, xưởng mỹ nghệ của bà vẫn cần một người thợ khéo tay như ông. Bà đề nghị ông giúp bà đến xưởng làm.
- Chú đừng bán vé số nữa, chú về giúp cháu với!
Lần lữa mãi rồi ông Chiến cũng đồng ý dọn đến khu tập thể dành cho nhân viên trong xưởng mỹ nghệ của bà Hạ sống. Ông già rồi không thể cứ nay đây mai đó mãi. Những món đồ ông Chiến làm được bà Hạ đưa ra thị trường giới thiệu. Có đoàn khách Tây lên thăm, ngỡ ngàng trước tài năng của ông Chiến, mỗi người chọn lấy vài món ưng ý để mang theo về nước họ. Bà Hạ khấp khởi về dự án sắp tới.
Chiều đến, ông Chiến thường đăm chiêu về phía những con dốc. Phía ấy, sương đang giăng phủ đầy lối, lòng ông dấy lên nỗi khắc khoải về đứa con gái chưa một lần gặp mặt. Nhìn mẹ con bà Hạ đôi lúc ông có cảm giác rất đỗi gần gũi. Nhớ ngày con bé gặp tai nạn trên đường đi học về và được ông đưa vào bệnh viện, nó cứ ôm ghì lấy ông vì sợ hãi, thấy nó đau ông cũng không cầm được lòng. Từ ngày ấy, nó cứ gọi ông là ông ngoại. Hai từ ông ngoại xoáy vào ông những cảm xúc êm ái đến lạ kỳ. Nhiều lúc ông ước “giá mà nó là cháu ông thật!”.
Đèn sân khấu tắt. MC chương trình “Vòng tròn” vừa đọc, giọng chị vừa run run xúc động. Đoạn, chị phải dừng lại mấy giây. Khán giả theo dõi những hình ảnh trên màn hình cũng rưng rưng theo.
Phía khán đài, bà Hạ vẫn chăm chú dõi về màn hình. Bà đã thôi cái ý định tìm cha từ ngày bốc nắm cát về thờ. Trong ý nghĩ bà thì cha đã hy sinh thật rồi. Nhưng một hôm, cuộc điện thoại từ chương trình gọi về làm bà xáo trộn hết cả mọi giác quan.
Bà òa lên nức nở khi thấy hình ảnh người đàn ông cụt một tay xuất hiện trên màn hình, bên cạnh là những chiếc giỏ, rổ được làm bằng tre. Phải mất một chặp, Bình mới dìu được mẹ lên sân khấu. Ông Chiến xuất hiện. Ngỡ ngàng. Bàng hoàng.
Những giọt nước mắt ứ đọng kìm nén trong lòng suốt bao năm nay cứ thế tuôn chảy. Bà Hạ và ông Chiến tỳ vào nhau khóc. Nước mắt thấm ướt hết vai áo nhau, ướt cả cái tay áo không của ông Chiến.
Giây phút ấy, mọi thứ như vỡ òa. Cả hạnh phúc, cả đau đớn, cả vui sướng lẫn những tủi hờn.
Cái đêm đơn vị hành quân từ bắc vào chiến trường Quảng Trị, lúc ngang qua nhà, ông đã xin thủ trưởng cho ông mười phút chạy về nhà chỉ để nhìn mặt vợ. Ấy thế mà vừa về đầu ngõ đã nghe bà con hàng xóm bảo vợ ông trở dạ khó sinh đã chuyển xuống bệnh viện tuyến huyện. Chỉ mười phút thì làm sao ông có thể xuống huyện thăm vợ con. Nhiệm vụ thì không thể chậm trễ. Thế là lỡ một lần gặp nhau và lỡ cho đến tận bây giờ. Ngày hòa bình ông trở về quê với bao hồi hộp, mong mỏi nhưng cũng vừa lúc vừa chạm đầu ngõ thì dì Tư chạy ra, ôm lấy ông mà khóc lấy khóc để:
- Thằng Chiến. Thằng Chiến phải không?
- Con đây dì ơi! Con về rồi đây!
- Sao chừ mi mới về? Bao năm qua mi ở mô? Răng không tin tức chi về hết?
- Dạ, chiến tranh mà dì, đơn vị con thay đổi chỗ ở liên tục. Hết vào nam rồi lại về trung. Mấy lần con gửi thư về mà không thấy vợ con hồi âm? Vợ con con khỏe không dì?
- Người ta nói mi chết rồi! Giấy báo tử cũng gửi về rồi. Con Tâm chờ mi đằng đẵng mấy năm không một tin tức. Răng mi về muộn rứa?
- Muộn! Là răng dì?
- Mẹ con con Tâm theo người ta lên Tây Nguyên lập nghiệp một năm nay rồi!
Ông ngược vào Tây Nguyên tìm vợ. Dì Tư bảo vợ ông lên K’Bang cùng với mấy người trong xã. Ông cầm miếng giấy nhỏ ghi địa chỉ lần tìm. Nhưng đến Kbang, tìm được người quen thì họ lại bảo vợ con ông đã chuyển về Bình Phước. Ông lại lặn lội xuống Bình Phước. Ở đây ông nhận được tin vợ mất do sốt rét. Con gái ông được một người trên Gia Lai nhận nuôi. Ông lại tất tưởi quay trở về Gia Lai. Nhưng bao năm rồi ông vẫn không có tin tức gì của con bé. Ông ở lại Gia Lai sống bằng đồng trợ cấp thương binh và ngày ngày bán vé số dạo trên các con đường phố Pleiku, nuôi hy vọng gặp con gái.
Có lần ông về Kbang nhưng cũng chẳng ai biết gì. Ngày con gái ông được người ta nhận nuôi nó vẫn còn quá bé để ghi nhớ những thứ quanh mình. Một lần xem tivi, ông biết đến chương trình “Vòng tròn”, ông đã viết thư gửi đi. Còn bà Hạ thì vẫn luôn đinh ninh rằng cha mình đã mất. Không ngờ rằng bấy lâu nay, họ đã gặp nhau, sống ngay cạnh nhau… MC trao cho bà tờ giấy xét nghiệm kết quả ADN mẫu tóc của bà và ông Chiến. Mọi thứ trước mắt nhòe đi...
Nắng đổ giọt tí tách trên những chiếc lá tre trước sân. Những chú sẻ nâu sà xuống đâu chơi. Căn nhà bà Hạ rộn rã tiếng cười thăm hỏi…
