Độc đáo thủ ấn họa Duy Ninh

Lặng lẽ cống hiến cho mỹ thuật Đà Nẵng mấy chục năm qua, hoạ sĩ Duy Ninh (Nguyễn Duy Ninh) khiến nhiều người tâm đắc với thành công của ông qua tranh thủ ấn họa.

Họa sĩ Duy Ninh với các bạn trẻ yêu mỹ thuật tại triển lãm “Tranh Duy Ninh”.
Họa sĩ Duy Ninh với các bạn trẻ yêu mỹ thuật tại triển lãm “Tranh Duy Ninh”.

Thấy mình trong thủ ấn họa

Họa sĩ Duy Ninh (sinh năm 1951 tại Phú Hòa, thành phố Huế), sinh sống và hoạt động nghệ thuật tại Đà Nẵng từ năm 1968. Là Hội viên Hội Mỹ thuật Việt Nam, Hội viên Hội Mỹ thuật Đà Nẵng. Duy Ninh là một trong những gương mặt điển hình, thuộc thế hệ đầu tiên của mỹ thuật Đà Nẵng sau 1975.

Những ngày qua, triển lãm cá nhân lần thứ ba của ông, đơn giản như con người, với 52 tác phẩm được chọn lọc trong hơn 100 sáng tác mới nhất, đa dạng về chất liệu và thể loại như thủ ấn họa, sơn dầu, acrylic, lụa…, với chủ đề về thế giới tự nhiên, thân phận con người và tình yêu cuộc sống. Gặp lại sau nhiều năm, vẫn nụ cười điềm tĩnh, giọng Huế ấm trầm, ông nói, sau bao năm dành trọn thời gian, công sức cho tranh, qua triển lãm này, ông muốn mang tới cho người xem một cách nhìn toàn diện về nghệ thuật tranh thủ ấn họa. “Từ những năm đầu đến với mỹ thuật, tôi đã bỏ nhiều công sức để nghiên cứu về tranh thủ ấn họa. Giai đoạn 1985 - 1990, tôi đã nghiên cứu, tìm tòi, thể nghiệm và rồi tự trong máu mình, thủ ấn họa ngấm dần cho đến hôm nay. Tôi tìm thấy trong tranh thủ ấn họa sự cuốn hút và chỉ khi thể hiện thành công tác phẩm, tôi tìm thấy cái chất của mình trong đó, hình như nó cưu mang tất cả, ví như sự phóng khoáng, trầm mặc, u buồn, cay đắng, hạnh phúc, hy vọng cũng như khát vọng sống, khát vọng hiến dâng cho cuộc đời. Chính tranh thủ ấn họa cho tôi thể hiện một cách nhanh nhất mọi ý nghĩ chợt đến, những suy nghiệm dài lâu bằng một sự ngẫu nhiên biết tìm”.

Các tác phẩm của Duy Ninh khai thác tận cùng mọi ngóc ngách của cảm xúc, cuộc sống, từ sự trầm tĩnh của tâm hồn, tình yêu thương, đến những vấn đề thời sự nóng hổi của cuộc sống. Thả mình trong sáng tác để kể lại câu chuyện/cảm xúc/hiện tượng/sự vật/sự kiện…, Duy Ninh đã bộc lộ hết các cung bậc tình cảm trước mỹ thuật với các giá trị chân - thiện - mỹ. Những bức tranh bước ra từ thế giới tâm hồn nhưng mang dáng hình hiền triết, sự dấn thân, khát vọng - cả sự cởi thoát tự do của tâm hồn đa cảm và trái tim nhiều lần bật máu vì chứng kiến nỗi đau. Nước mắt, máu, lửa, trăng, bầu trời, trái tim người mẹ, sự chết, niềm hoan ca của cảm khoái… tất cả hiện lên trong tranh Duy Ninh rất thật. Độ trầm của từng tác phẩm, có thể dẫn dắt người xem đi vào thế giới và câu chuyện đằng sau mỗi bức tranh, bằng cách bung tỏa cảm xúc của tác giả và những gam mầu để dâng hiến tận cùng.

Bàn tay nên hình khối

Với mảng tranh thủ ấn họa, họa sĩ Duy Ninh đã cách tân trên nền tảng loại hình này. Thay vì in tranh trên mặt gỗ và in nhiều bản, anh sử dụng tranh in trên mặt gương, mặt mica, trên đá…, mang lại hiệu quả rất khác nhau. Đó là những bức tranh duy nhất. Chất liệu dùng để in, thay vì dùng bột mầu hoặc sơn, ông lại điều chế mầu để có được những tác phẩm sống động, đặc sắc bố cục đến độ loang. Thời gian “thai nghén” ý tưởng, đề tài cũng khá dài. Một bức tranh thủ ấn họa có thể hoàn tất trong vòng chưa đầy một giờ đồng hồ nhưng sự suy nghiệm, ngẫm về đề tài đó có thể mất hằng năm trời. Xem tranh, cảm nhận được những động tác nhuần nhuyễn của tác giả khi dùng chính bàn tay mình để chà, vuốt, ấn, nhận, tạo cho mặt giấy có mức độ khác nhau về sắc mầu, hình khối.

Đánh giá về tranh của Duy Ninh, nhà nghiên cứu và phê bình mỹ thuật Huỳnh Hữu Ủy tâm đắc: Những tác phẩm thủ ấn họa đầy chất siêu thực của Duy Ninh tươi sáng hơn, nhưng cũng hàm chứa những day dứt của một tâm hồn đầy chiều sâu giữa một thế giới tịch mịch và trầm lắng. Họa sĩ trẻ Nguyễn Thị Phương Anh tâm đắc: Nhiều bức tranh trong triển lãm Tranh Duy Ninh để lại ấn tượng bằng sự khai mở tự do, khát khao tự do cống hiến và tận hiến vì nghệ thuật, vì cuộc sống. Những bức tranh như những tấm gương phản chiếu về cuộc đời tác giả qua nhiều cung bậc, nhiều ngả rẽ cuộc đời. Giới trẻ hiện đại nghĩ về sự phóng khoáng bằng sự tự do sáng tạo và tranh của họa sĩ Duy Ninh phần nào đã phản ánh được điều đó - Khao khát tự do và tự do trong tĩnh lặng”.

Với họa sĩ Duy Ninh, điều còn lại sau những tác phẩm ông dày công sáng tạo suốt nhiều năm tháng qua là vẻ đẹp thánh thiện của con người và cuộc sống. Ở đó, chứa đựng tâm hồn, đôi mắt người nghệ sĩ với niềm khát khao tận hiến hết mình.