Cuốn sách say mê và kỳ công

“Sân khấu truyền thống và hiện đại” là tập sách gồm 86 bài nghiên cứu về nhiều bộ môn nghệ thuật truyền thống của nhà nghiên cứu, nhà báo Nguyễn Thế Khoa, do NXB Sân khấu ấn hành, dày hơn 800 trang. Đây cũng là công trình vừa đạt giải B của Hội đồng Lý luận, Phê bình Văn học Nghệ thuật T.Ư.

Cuốn sách say mê và kỳ công

Nhà nghiên cứu Nguyễn Thế Khoa từng làm báo ở chiến trường, sau này có thời gian làm cán bộ quản lý văn hóa. Ông có quan hệ thân thiết với nhiều nghệ sĩ nổi tiếng trên cả nước và tích lũy vốn kiến thức cùng thực tế phong phú về hoạt động văn hóa, nghệ thuật. Công tác tại tạp chí Văn hiến Việt Nam nhiều năm qua, ông càng có điều kiện viết và tìm hiểu nhiều hơn vào lĩnh vực sân khấu và diễn xướng dân gian.

Trong các bài viết, tiểu luận, nhà nghiên cứu Nguyễn Thế Khoa tập trung vào các môn nghệ thuật truyền thống, như tuồng, chèo, cải lương, quan họ, ca bài chòi, cùng với kịch nói. Ở mỗi loại hình ấy, qua cái nhìn của mình, ông cũng tập trung làm rõ thêm cuộc đời và sự nghiệp, những đóng góp cho nghệ thuật của các học giả, nghệ sĩ tên tuổi như Đào Tấn, Mịch Quang, Tống Phước Phổ, Học Phi, Xuân Trình, Trần Bảng, Viễn Châu… Hay đến các nghệ sĩ, tác giả đã thành tựu và vẫn đang tiếp tục cống hiến như Xuân Hợi, Hoài Huệ, Quỳnh Mai, Xuân Đàm, Sỹ Chức...

86 bài viết, từng đã xuất hiện trên báo chí qua nhiều năm, có phân tích, đánh giá xác đáng, khi đặt cạnh nhau, góp phần giúp bạn đọc nhìn nhận thêm về bề dày sân khấu, diễn xướng nước nhà, những bước phát triển, sự thăng trầm, kể cả những thiếu sót trong quá trình quản lý, bảo tồn, sự hạn chế trong phát triển, vinh danh nghệ sĩ. Qua đó thể hiện nhiều trăn trở, lo lắng của tác giả trong bối cảnh nghệ thuật truyền thống gặp khó khăn trước sự cạnh tranh từ các loại hình giải trí khác. Nhà nghiên cứu Nguyễn Thế Khoa đặc biệt quan tâm và dành nhiều trang sách cho tuồng, quan họ, bài chòi. Đó là các bộ môn nghệ thuật mà ông tìm hiểu kỹ, sâu hơn cả, biết được nhiều chuyện bếp núc phía trong và phía sau những người làm nghệ thuật. 

Nhìn chung, ở mỗi bài viết, nhà nghiên cứu Nguyễn Thế Khoa thể hiện mình là người am tường nghệ thuật truyền thống, có lý giải, đánh giá thực địa và ghi nhận được các ý kiến của nhiều nhà nghiên cứu, chuyên gia trong từng lĩnh vực. Hẳn ông sẽ chưa dừng lại cuốn sách “Sân khấu truyền thống và hiện đại”.

PGS Tất Thắng có nhận xét: “Công trình của Nguyễn Thế Khoa đã không chỉ nổi bật ở diện, mà còn rất đáng ghi nhận ở điểm, tức là sự đi sâu vào một hiện tượng một sự kiện, một khuôn mặt nào đó... Việc kết hợp giữa diện và điểm, hay đúng hơn là từ diện đến điểm, từ mở rộng đến đi sâu đã làm nên phẩm chất sâu rộng trong nội dung công trình của Nguyễn Thế Khoa”.