Nỗ lực khôi phục thỏa thuận hạt nhân Iran

Thứ trưởng Ngoại giao Iran Abbas Araqchi cho biết, Tehran đang xem xét đề xuất của Cao ủy phụ trách chính sách an ninh và đối ngoại của Liên hiệp châu Âu (EU) Josep Borrell về việc tổ chức một cuộc họp không chính thức giữa các thành viên trong thỏa thuận hạt nhân mang tên Kế hoạch hành động chung toàn diện (JCPOA) với Mỹ.

Một cơ sở làm giàu urani của Iran. Ảnh: AP
Một cơ sở làm giàu urani của Iran. Ảnh: AP

Thứ trưởng Araqchi cho biết, Iran đang tham vấn với các đối tác, bao gồm cả Nga và Trung Quốc và sẽ sớm có phản hồi. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh cách trở lại duy nhất của Mỹ đối với thỏa thuận JCPOA là dỡ bỏ các lệnh trừng phạt. 

JCPOA được ký năm 2015 giữa Iran với Nhóm P5+1 (gồm năm nước Ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an LHQ và Đức) nhằm mục đích hạn chế chương trình hạt nhân của Tehran, đổi lại nước này sẽ được giảm nhẹ các lệnh trừng phạt quốc tế. Cựu Tổng thống Donald Trump đã quyết định rút Mỹ khỏi JCPOA vào năm 2018 và tái áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Tehran. Đáp trả, Iran từng bước đình chỉ việc tuân thủ hầu hết các cam kết hạt nhân quan trọng. Cách đây một tháng, Tehran thông báo đẩy nhanh tiến trình làm giàu urani lên mức 20%, cao hơn nhiều mức 3,67% được phép theo JCPOA, mặc dù chưa đạt mức sản xuất bom nguyên tử.

Giới chức Iran nhiều lần kêu gọi chính quyền của tân Tổng thống Mỹ Joe Biden dỡ bỏ các lệnh trừng phạt và đặt thời hạn chót để Washington đảo ngược các biện pháp trừng phạt, nếu không Tehran sẽ chấm dứt hoạt động thanh sát hạt nhân của Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA). Tổng thống Mỹ Joe Biden vừa tuyên bố Washington đã sẵn sàng để hồi sinh thỏa thuận mà chính Washington đã từ bỏ gần ba năm trước. Động thái này phản ánh sự thay đổi trong cách tiếp cận của chính quyền Mỹ dưới thời Tổng thống Biden. Tuy nhiên, Washington và Tehran vẫn đang tranh cãi việc bên nào phải hành động trước.

Trong diễn biến mới nhất, Giám đốc IAEA, ông Rafael Grossi đã tới Tehran nhằm tháo gỡ thế bế tắc liên quan công tác thanh tra các cơ sở hạt nhân của nước này, vốn đã được nhất trí theo thỏa thuận JCPOA. Theo JCPOA, các thanh tra của IAEA có quyền tiếp cận một cách hạn chế các cơ sở phi hạt nhân của Iran, bao gồm cả các địa điểm quân sự, trong trường hợp nghi ngờ diễn ra các hoạt động hạt nhân bất hợp pháp. Tuy nhiên, vào tháng 12-2020, Quốc hội Iran đã thông qua một đạo luật, theo đó Tehran sẽ chấm dứt quyền thanh tra của IAEA trong tháng 2-2021, trừ khi Mỹ nới lỏng các lệnh trừng phạt.