Iran hạn chế hoạt động thanh sát hạt nhân

Đạt thỏa thuận tạm thời với Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA), song Iran vẫn hạn chế hoạt động thanh sát quốc tế đối với các cơ sở hạt nhân của nước này.

Các chuyên gia của IAEA trong một chuyến thanh sát tại cơ sở hạt nhân Iran. Ảnh: PAKISTAN TODAY
Các chuyên gia của IAEA trong một chuyến thanh sát tại cơ sở hạt nhân Iran. Ảnh: PAKISTAN TODAY

Bước đi của Tehran được cho là nhằm gây áp lực với phương Tây để được dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt kinh tế và khôi phục bản thỏa thuận hạt nhân lịch sử ký năm 2015, mang tên Kế hoạch hành động chung toàn diện (JCPOA).

Truyền thông Iran đồng loạt đưa tin, ngày 23-2, Tehran bắt đầu thực hiện hạn chế các cuộc thanh sát quốc tế đối với các cơ sở hạt nhân của Iran, khi chính thức đình chỉ hiệu lực Nghị định thư bổ sung đối với Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT) và ngừng thực thi các biện pháp minh bạch trong khuôn khổ JCPOA. Hãng tin IRNA dẫn phát biểu của Bộ trưởng Ngoại giao Iran Javad Zarif nêu rõ, từ hôm 15-2, Tehran đã thông báo tới IAEA về kế hoạch ngừng thực thi Nghị định nêu trên từ ngày 23-2. 

Lập tức, các nước phương Tây bày tỏ lo ngại về bước đi mới nhất của Iran. Trong tuyên bố chung, các Bộ trưởng Ngoại giao Pháp, Anh và Đức cảnh báo, quyết định của Tehran cản trở IAEA tiếp cận các cơ sở hạt nhân của Iran và hạn chế thông tin liên quan các biện pháp an toàn hạt nhân. Các nước kêu gọi Iran nhanh chóng đảo ngược hành động làm giảm tính minh bạch, đồng thời hợp tác đầy đủ với IAEA. Châu Âu nhắc lại mục tiêu khôi phục và duy trì JCPOA, khẳng định tiếp tục ủng hộ và thúc đẩy đàm phán giữa Iran và Mỹ nhằm đưa hai bên trở lại tuân thủ thỏa thuận đã ký kết.

Mỹ cũng cho rằng Iran đang xa rời nghĩa vụ tuân thủ các cam kết hạt nhân, đồng thời kêu gọi Tehran trở lại hợp tác đầy đủ với IAEA. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ khẳng định, Washington sẽ duy trì tham vấn chặt chẽ với IAEA để thảo luận về hành động thích hợp nhằm hỗ trợ đối thoại và thực thi thỏa thuận giữa cơ quan này với Iran.

Phản đối quyết định của Iran đình chỉ thực thi các biện pháp minh bạch hạt nhân, IAEA cũng nêu rõ quan ngại về các hoạt động khai báo thông tin và làm giàu urani của Iran. Trong báo cáo ngày 23-2, IAEA cho biết, Tehran vẫn chưa đưa ra lời giải thích cần thiết, đầy đủ và đáng tin cậy về nghi vấn liên quan lượng urani bị phát hiện tại hai cơ sở của Iran. Hiện, kho lưu trữ urani được làm giàu của Iran lớn gấp 14 lần so mức quy định theo JCPOA.

Đáng chú ý, Iran hạn chế thanh sát hạt nhân chỉ một ngày sau khi nước này thông báo đạt thỏa thuận với IAEA về “giải pháp tạm thời”, theo đó kéo dài thêm ba tháng cho phép triển khai các hoạt động này. Thỏa thuận được Trung Quốc, Nga và nhiều nước hoan nghênh.