Phát biểu ý kiến tại cuộc họp báo chung cùng Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Lavrov hôm 6-2, Cao ủy Joseph Borrell nhấn mạnh, giữa EU và Nga có những vấn đề mà hai bên có thể và nhất định phải làm việc cùng nhau. Bộ trưởng Sergei Lavrov cũng cho rằng, Nga và EU đều quan tâm việc duy trì và mở rộng kênh đối thoại, về cả những vấn đề còn bất đồng. Những phát biểu tích cực của hai quan chức ngoại giao hàng đầu thể hiện rõ mong muốn hợp tác của cả EU và Nga, dù giữa hai bên còn nhiều bất đồng.
Ông Borrell thăm Nga (từ ngày 4 đến 6-1) trong bối cảnh quan hệ EU - Nga vốn nguội lạnh, gần đây lại nổi sóng liên quan nhiều vấn đề tranh cãi. Mới nhất là EU gia hạn lệnh trừng phạt áp dụng với Nga, sau khi căng thẳng giữa hai bên gia tăng liên quan việc Nga bắt giữ chính khách đối lập Alexei Navalny. Bởi thế, chuyến thăm được hai bên kỳ vọng là cơ hội để trao đổi ý kiến thẳng thắn về hiện trạng mối quan hệ song phương, tìm kiếm kênh đối thoại mới nhằm giải tỏa bất đồng, hướng tới hàn gắn rạn nứt.
Trước thềm sự kiện ngoại giao quan trọng này, cả EU và Nga đều phát đi những tín hiệu hòa giải và kỳ vọng. Hồi cuối tháng 1, Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố, Nga đã sẵn sàng để cải thiện quan hệ với EU. Theo nhà lãnh đạo Nga, hai bên có những điểm tương đồng về lịch sử và cần cùng nhau khởi thảo một chương trình nghị sự hợp tác mới. Điện Kremlin hoan nghênh chuyến thăm Nga của đại diện ngoại giao cấp cao EU và hy vọng sự kiện này giúp thúc đẩy quan hệ hai bên thay đổi theo chiều hướng tích cực.
Về phía EU, những tiếng nói ủng hộ cải thiện quan hệ với Nga ngày càng gia tăng. Dù chịu sức ép của một vài nước thành viên, EU không gia tăng trừng phạt Nga liên quan vụ Navalny. Ông Borrell cho rằng, EU và Nga kết nối với nhau, không chỉ về địa lý mà còn bởi nhiều mối dây liên hệ về lịch sử, văn hóa và kinh tế. Ngay cả khi quan hệ EU - Nga trong thời điểm khó khăn nhất, thì việc dựng lên “bức tường im lặng” giữa hai bên vẫn không được lựa chọn. Theo ông, EU nên duy trì đối thoại với Nga trên tư cách một bên tham gia nỗ lực toàn cầu và có ảnh hưởng đối với nhiều cuộc khủng hoảng trên thế giới, như tại Syria, Libya, Ukraine, Belarus hay khu vực Nagorno - Karabakh.
Chia sẻ quan điểm tích cực trên, Tổng thống Pháp E.Macron nhắc lại quan điểm cho rằng cần thiết duy trì đối thoại dù EU và Nga còn bất đồng sâu sắc, nhất là căng thẳng hiện nay liên quan vụ Navalny. Theo nhà lãnh đạo Pháp, Nga là một phần của châu Âu và châu Âu không thể có hòa bình, ổn định nếu bỏ qua các cơ hội đối thoại với Nga. EU nên xem Nga là một đối tác quan trọng trong cuộc chiến chống khủng bố và xử lý các cuộc khủng hoảng khu vực. Tổng thống Pháp từng cảnh báo rằng, đẩy Nga ra xa châu Âu sẽ là một sai lầm chiến lược, việc kích động khả năng cô lập Nga chỉ làm gia tăng căng thẳng, đưa Nga tới gần hơn những đối thủ của EU, gây bất lợi cho chính châu Âu.
Có nhiều vấn đề khúc mắc trong quan hệ EU - Nga, nhất là sau cuộc khủng hoảng tại Ukraine, dẫn đến sự kiện bán đảo Crimea sáp nhập LB Nga năm 2014. EU đã áp đặt nhiều biện pháp trừng phạt Nga và liên tiếp gia hạn. Nga cũng đáp trả bằng lệnh cấm nhập khẩu nhiều mặt hàng nông sản của EU. Các biện pháp trả đũa lẫn nhau gây thiệt hại kinh tế nặng nề cho cả hai phía, khiến hoài nghi gia tăng ở châu Âu về hiệu quả các biện pháp trừng phạt chống Nga.
Chuyến thăm Nga của đại diện ngoại giao cấp cao EU vì thế được kỳ vọng mở ra cơ hội mới, để hai bên khởi động tiến trình hàn gắn rạn nứt, làm ấm mối quan hệ EU - Nga, vì lợi ích của cả hai bên.
