Sản vật độc đáo của Ấn Độ

Dù có vẻ ngoài không mấy bắt mắt và mùi vị không dễ chịu, song loài cá mang tên “Bombay duck” lại rất được yêu thích và là một sản vật tại Ấn Độ. Đây là loài cá mà người Việt Nam thường gọi là cá cháo hay cá khoai, nó đã gắn liền với nền văn hóa lâu đời của quốc gia Nam Á.

Người Ấn Độ phơi cá Bombay duck trên các giá tre lớn. Ảnh: GETTY IMAGES
Người Ấn Độ phơi cá Bombay duck trên các giá tre lớn. Ảnh: GETTY IMAGES

Phải ba tháng nữa mới đến tháng 6, tháng mong đợi trong năm của nhiều người Ấn Độ lớn lên ở Mumbai (trước đây là Bombay). Đó là tháng mà những đám mây gió mùa kéo đến, mang theo những trận mưa rào đánh tan cái nắng mùa hè. Tháng 6 cũng là khoảng thời gian loài cá Bombay duck thường xuyên “nằm dài” trong những căn bếp của cộng đồng thiểu số người Parsi. Thứ đặc sản ngon tuyệt này rất dễ đánh bắt ở Ấn Độ trong mùa mưa.

Parsi là những người nhập cư từ Iran. Họ coi Ấn Độ là nhà từ thế kỷ thứ 8 sau Công nguyên và phát triển mạnh mẽ trong thế kỷ 19. Tận dụng sự nhạy cảm và những kiến thức học được từ phương Tây để đạt được những vị trí nhất định trong ngành công nghiệp Ấn Độ, các doanh nhân Parsi trở thành những “gã khổng lồ” trong thương mại, rồi từ đó thúc đẩy nhiều chương trình hỗ trợ các trường học và bệnh viện tại quốc gia Nam Á này. Sau những thành công đáng ghi nhận, vào thế kỷ 19, người Iran tiếp tục đến Mumbai, mở quán ăn phục vụ mọi người thuộc mọi đẳng cấp, tôn giáo và giới tính.

Ẩm thực Parsi hấp thụ những ảnh hưởng của một loạt các nền văn hóa, vốn đã tạo được dấu ấn tại Nam Á. Mỗi món ăn mang đậm những đặc điểm địa lý và lịch sử của khu vực. Với các khu định cư Parsi bao quanh bờ biển Ấn Độ, nhất là ở bang Gujarat, các loài cá trở nên gần gũi với văn hóa Parsi. Họ ăn cá vền, cá đối, cá thu và vô số loại cá khác, và sau này là Bombay duck, loài cá có hình dạng xấu xí song khi được chế biến sẽ trở thành đặc sản.

Sản vật độc đáo của Ấn Độ ảnh 1

Cá Bombay duck của Ấn Độ. Ảnh: GETTY IMAGES

Bombay duck tập trung đông đúc ở vùng biển chung quanh Mumbai. Nguồn gốc của cái tên Bombay duck vẫn là một điều bí ẩn thú vị đối với người Ấn Độ. Phương án được nhiều người coi là hợp lý nhất là cách giải thích của nhà văn người Anh gốc Ấn Độ Farrukh Dhondy, trong cuốn sách “Bombay Duck” của ông. Tác giả tin rằng cái tên Bombay duck xuất phát từ các đoàn tàu chở cá khô đến các khu vực trong nước. Những toa tàu này được biết đến với tên gọi là “Bombay Dak” (từ “Dak” ở đây nghĩa là thư tín theo ngôn ngữ địa phương của Ấn Độ).

Tình yêu dành cho loài cá Bombay duck trải dài trong các giá trị văn hóa đa dạng của thành phố. Một trong những cư dân đầu tiên của Mumbai, ngư dân Koli, đã muối và phơi cá trên những giá đỡ lớn được làm từ tre. Thậm chí, cá khô có mùi khó ưa đến nỗi người Anh tin rằng nó có hại cho sức khỏe, nhưng sau này không ít người Anh đã mê mẩn loại thực phẩm này. Những con cá khô là đặc sản khi gió mùa về, được dùng cho món cà-ri hoặc chiên khô để ăn kèm cơm. Hầu hết các cộng đồng yêu thích hải sản ở bờ biển phía tây Konkan của Ấn Độ cũng đưa Bombay duck vào thực đơn của họ, chế biến bằng cách nướng hoặc chiên, hoặc cũng có thể để làm nước tương...

Người Ấn Độ yêu Bombay duck từ hàng thế kỷ qua. Chúng thường được dùng làm quà biếu thể hiện sự quan tâm, tôn trọng. Năm 1975, nhà soạn nhạc, nhạc sĩ người Parsi, Mina Kava đã dùng âm nhạc để thể hiện tình yêu của cộng đồng dành cho loài cá này, bắt đầu bằng câu “Đây là một câu chuyện đơn giản/Về một loài có lúm đồng tiền nhỏ...”.

Bombay duck không chỉ là sản vật của cộng đồng người Parsi. Việc thưởng thức cá không chỉ đơn thuần là dùng một món ăn, đó còn là nghệ thuật chế biến mang đậm hơi thở lịch sử, văn hóa, con người. Bombay duck xuất hiện thường xuyên trên bàn ăn, trong các bài hát và sách vở tại nhiều địa phương ở Ấn Độ.