Nam Phi mạnh tay chống tham nhũng

Ngày 11-11 vừa qua, cảnh sát tỉnh Free State (Nam Phi) đã phát lệnh bắt giữ ông Ace Magashule (trong ảnh), Tổng Thư ký đảng Đại hội Dân tộc Phi (ANC) vì hàng loạt cáo buộc tham nhũng khi còn là người đứng đầu địa phương này từ năm 2009 đến 2018. Động thái này cho thấy thái độ cứng rắn của Tổng thống Cyril Ramaphosa nhằm làm trong sạch nội bộ ANC, vốn bị chỉ trích vì dung túng hành vi tham nhũng của các thành viên cấp cao.

Ảnh: NEWS24
Ảnh: NEWS24

Cáo buộc tham nhũng đối với ông Magashule liên quan việc tham ô có hệ thống số tiền lên tới 13,8 triệu USD trong kế hoạch trị giá 15 triệu USD của chính phủ cựu Tổng thống Jacob Zuma nhằm cải tạo mái nhà cho người dân vào năm 2014. Cụ thể, khi còn là người đứng đầu tỉnh Free State, ông Magashule được hưởng lợi, nhận tiền “lại quả” từ việc trao cho các “đối tác” thực hiện hợp đồng kiểm tra và thay thế tất cả mái lợp amiăng trong tỉnh.

Ở TP Bloemfontein cũng như hầu hết các khu vực khác của tỉnh Free State, phần lớn người dân thấy bức xúc vì bất cập trong việc thực hiện kế hoạch cải tạo nói trên. Ông Geelbooi Mzaza, người dân sống tại Bloemfontein cho biết: “Dự án chẳng thay đổi được gì khi tất cả mái nhà tại đây vẫn làm bằng amiăng gây tổn hại sức khỏe cộng động, làm trầm trọng thêm bệnh lao của tôi. Mặc dù mong muốn chuyển nhà vì điều kiện thiếu vệ sinh, an toàn cho sức khỏe nhưng chúng tôi không có nơi nào để đi”. 

Theo AP, đã xuất hiện nhiều trường hợp các công ty thắng thầu hợp đồng công nhờ mối liên hệ chính trị với những nhân vật cấp cao, như ông Ace Magashule. Trước khi có lệnh bắt giữ ông Magashule, lực lượng an ninh cũng đã bắt giữ nhiều đồng phạm khác, đồng thời tịch thu những tài sản được cho là mua bằng tiền biển thủ từ dự án nói trên. 

Ngoài ra, ông Magashule còn dính líu một số vụ tham nhũng khác, trong đó có vụ tham ô hơn 19 triệu USD trong dự án giúp nông dân nghèo ở tỉnh Free State thành lập doanh nghiệp sản xuất sữa. Ông Magashule là quan chức ANC cấp cao nhất có nguy cơ bị truy tố kể từ khi Tổng thống Cyril Ramaphosa nhậm chức năm 2018. Lệnh bắt được Cơ quan Công tố quốc gia (NPA) thông qua và lực lượng cảnh sát thực thi. 

“Ace Masaghule là một trong những chính trị gia quyền lực, nhưng bị nhiều cáo buộc liên quan hoạt động tham nhũng trong nhiều năm. Lệnh bắt giữ diễn ra vào thời điểm quan trọng đối với việc xây dựng nhà nước pháp quyền, bởi vậy nó trở thành một thông điệp chống tiêu cực mạnh mẽ”, bà Judith February, nhà phân tích chính trị Nam Phi bình luận. Đồng quan điểm này, ông Derek Hanekom, cựu Bộ trưởng và thành viên đảng ANC cho biết thêm, các công tố viên đã làm việc chính xác theo những gì Hiến pháp quy định và áp dụng luật một cách công tâm, không thiên lệch hay chùn bước trước bất kỳ sức ép chính trị nào. “Không ai có quyền đứng trên pháp luật và phiên tòa xét xử công bằng đối với ông Magashule sẽ được bảo đảm”, ông Hanekom khẳng định. Theo đó, ông Magashule có phiên điều trần đầu tiên trước các thẩm phán ở tòa án TP Bloemfontein, thủ phủ tỉnh Free State vào ngày 13-11.

Trước đó, vào tháng 6, Tổng thống C.Ramaphosa ra lệnh thu thập bằng chứng để công tố viên có thể sử dụng điều tra, mở ra khả năng lật lại nhiều vụ án tham nhũng, tiêu cực. Tới tháng 8, ông còn yêu cầu các quan chức ANC phải rời khỏi vị trí nếu bị buộc tội tham nhũng và từ chức nếu bị kết tội. 

Mặc dù Nam Phi đã ứng phó thành công đại dịch Covid-19, nền kinh tế cũng bị ảnh hưởng lớn, làm trầm trọng thêm tỷ lệ thất nghiệp, gia tăng nạn biển thủ tài chính công và các dự án cơ sở hạ tầng. Bởi vậy, những hành động quyết liệt của Tổng thống nhận được sự hoan nghênh của dư luận, thể hiện nỗ lực làm trong sạch và đoàn kết nội đảng cầm quyền vốn đang bị chia rẽ.