Một bước tiến, hai bước lùi

Cuộc họp cấp cao trực tuyến giữa lãnh đạo Liên hiệp châu Âu (EU) và Anh ngày 15-6 vừa qua được xem là “cú huých” giúp cởi nút thắt trong quá trình đàm phán về một thỏa thuận “toàn diện và đầy tham vọng” vào cuối năm 2020, khi Anh kết thúc quá trình chuyển tiếp rời khỏi EU.

Biếm họa của MARIAN KAMENSKY
Biếm họa của MARIAN KAMENSKY

Trong tuyên bố chung đưa ra sau cuộc họp, hai bên cam kết sẽ hợp tác vì lợi ích của người dân EU và Anh, đồng thời bày tỏ lạc quan, hy vọng về triển vọng đạt được thỏa thuận. Tuy nhiên, dù nỗ lực “về đích” trong các cuộc đàm phán song khúc mắc giữa hai bên xem ra còn nhiều. Tại cuộc họp, EU phát tín hiệu cảnh báo với phía Anh, rằng sẽ không thể có thỏa thuận thương mại giữa hai bên trừ phi Thủ tướng Anh Boris Johnson chấp nhận hiệp định tự do thương mại phải dựa trên nguyên tắc “sân chơi bình đẳng” đối với các vấn đề viện trợ nhà nước, quyền lao động và luật môi trường. Đây là ba phần gây tranh cãi nhiều nhất trong các cuộc đàm phán về tương lai quan hệ giữa hai bên. Trong khi đó, Chủ tịch Hội đồng châu Âu (EUC) Charles Michel cảnh báo EU sẽ không “mua thỏa thuận bằng mọi giá”.

Về phần mình, Anh cho rằng, sẽ không thể hy vọng đạt được thỏa thuận trừ phi các nhà lãnh đạo EU cho phép thỏa hiệp trong một số lĩnh vực chủ chốt, gồm vấn đề đánh bắt cá, quản trị, trợ giúp nhà nước và sân chơi bình đẳng. Lý do Anh bác bỏ đề nghị quy định “sân chơi bình đằng” của EU vì Thủ tướng Johnson cho rằng EU đã không đưa ra những đề nghị tương tự các nước mà khối từng ký thỏa thuận tự do thương mại, như Canada hay Nhật Bản. Bên cạnh đó, Anh còn bác đề xuất của EU về việc Tòa án tối cao EU sẽ có vai trò chính trong việc phán quyết những tranh chấp xảy ra giữa hai bên, nếu có.

Theo dự kiến, giai đoạn chuyển tiếp Brexit sẽ kết thúc vào ngày 31-12-2020, song với những bất đồng nêu trên, rất khó để hy vọng sẽ đạt được một thỏa thuận có thể làm hài lòng các bên. Cả Anh và EU đều mong muốn tạo ra bước tiến nhưng hai bên khăng khăng không thay đổi lập trường và không nhượng bộ. Thành thử, cuộc gặp cấp cao trực tuyến hôm 15-6 chỉ được coi là “một bước tiến mà hai bước lùi”, càng làm bộc lộ sâu sắc thêm những mâu thuẫn giữa “xứ sở sương mù” và “lục địa già”.