Tập trung vốn cho sản xuất, kinh doanh

Sau thời gian nghỉ Tết Nguyên đán, lãi suất trên thị trường liên ngân hàng đã quay đầu giảm liên tục ở tất cả các kỳ hạn. Lãi suất bình quân VND kỳ hạn qua đêm chỉ còn khoảng 0,40%; kỳ hạn một tuần là 0,56%; hai tuần là 0,72% và một tháng chỉ còn 0,94%. Như vậy, so thời điểm trước Tết, lãi suất bình quân của một số kỳ hạn giảm tới hơn 2%. Diễn biến này cho thấy thanh khoản hệ thống đang dồi dào khi dòng tiền đang quay trở lại.

Hiện các ngân hàng đã hạ lãi suất cho vay xuống mức rất thấp, chỉ 5 - 6%/năm. Ảnh: NAM ANH
Hiện các ngân hàng đã hạ lãi suất cho vay xuống mức rất thấp, chỉ 5 - 6%/năm. Ảnh: NAM ANH

Theo nhận định của nhiều chuyên gia, sự biến động khá mạnh của lãi suất liên ngân hàng (LSLNH) thời gian qua chỉ là phản ứng tức thời mang tính thời vụ. Trước kỳ nghỉ lễ thường là thời điểm cao điểm về thanh khoản của các NH khiến LSLNH tăng, kỳ hạn qua đêm và một tuần giao dịch ở mức 2,6%; hai tuần lãi suất là 2,38% và một tháng lãi suất là 2,3%. Nhưng sau khi kỳ nghỉ lễ nhu cầu này giảm mạnh, thanh khoản hệ thống NH đã quay lại trạng thái dồi dào, lãi suất quay đầu giảm. Các doanh nghiệp (DN) luôn kỳ vọng lãi suất cho vay (LSCV) càng thấp càng tốt để hỗ trợ hoạt động kinh doanh. Tuy nhiên, LSCV còn chịu tác động điều chỉnh của các yếu tố khác nữa, như kỳ vọng lạm phát, lãi suất đầu vào, mức độ rủi ro của nền kinh tế và của từng DN có nhu cầu vay vốn, chi phí giao dịch. Cả bốn yếu tố này đều đang ở mức cao hơn so khu vực và thế giới, nên mặt bằng lãi suất của Việt Nam vẫn nhỉnh hơn so khu vực.

Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội DN nhỏ và vừa TP Hà Nội Mạc Quốc Anh cho rằng, DN và NH luôn phải ngồi lại với nhau để có sự thấu hiểu, tạo điều kiện cho nhau, cùng nhau giảm rủi ro trong cung ứng vốn. Nếu trong bối cảnh kinh tế diễn biến bình thường, các DN đã không còn gặp khó khăn trong việc tiếp cận vốn. Nhưng do ảnh hưởng của dịch bệnh, với nhiều DN, nhất là DN nhỏ và vừa, DN siêu nhỏ thì điều kiện để được NH cho vay vẫn chưa thể đáp ứng được. Thứ nhất, về phương án kinh doanh, nhiều DN chưa thể đưa ra phương án kinh doanh khả thi, giảm thiểu rủi ro. Nhiều DN trước đây tập trung vào thị trường xuất khẩu, nhưng do dịch bệnh nên giao thương bị hạn chế, các DN phải chuyển sang tập trung chủ yếu vào thị trường nội địa, kinh doanh thu hẹp, đối tác bị hạn chế nên phương án kinh doanh của DN không đủ sức hấp dẫn cho NH giải ngân. Thứ hai, không ít DN không còn tài sản bảo đảm do đã mang ra vay nợ trong thời gian trước, nên gặp khó với các khoản vay mới.

Hiện, các NH đã hạ LSCV xuống mức rất thấp, chỉ 5 - 6%/năm, nhưng quan trọng là độ hấp thu của DN rất khó khăn. Tình trạng này xuất phát từ cả hai phía NH và DN. Các NH cũng là DN, cũng phải kinh doanh thu lợi nhuận, lấy kinh phí nuôi đội ngũ nhân viên, máy móc, chưa kể phải bảo đảm an toàn tài chính cho cả hệ thống. Nên trong bối cảnh kinh tế khó khăn vì đại dịch, các NH tăng cường phòng tránh rủi ro cũng là điều khó tránh khỏi.

Theo ông Mạc Quốc Anh, thực tế là các NH luôn mong muốn cho DN vay, điều này tùy vào “khẩu vị” rủi ro của mỗi NH. Mỗi thời kỳ, hoàn cảnh kinh tế lại có những điều kiện cho vay khác nhau. Các NH vẫn phải đáp ứng yêu cầu của cơ quan quản lý về lãi suất, điều kiện vay vốn, nhưng có thể tạo thuận lợi hơn, đưa ra những thỏa thuận riêng cho những DN làm ăn tốt, đáp ứng đầy đủ điều kiện theo quy định chung và quy định riêng của từng NH. Mặc dù vậy, với những DN đang cần vốn để kinh doanh, chưa biết lợi nhuận thực tế sẽ ra sao, các NH sẽ phải đợi từ ba - sáu tháng hoặc lâu hơn thì các NH phải có đội ngũ đánh giá, thẩm định và tùy vào “khẩu vị” của mình để quyết định cho vay. Tất nhiên, những DN không có nợ xấu, minh bạch tài chính luôn được các NH ưu tiên vay vốn. Nhưng quan trọng nhất với các DN hiện nay là phải có những tính toán về sản phẩm để phù hợp xu thế. Nghĩa là các DN đừng sản xuất tràn lan, làm ăn manh mún mà nên tập trung, có chiến lược dài hạn để NH thấy phương án kinh doanh khả thi.

Chuyên gia kinh tế trưởng BIDV Cấn Văn Lực cho rằng, tăng trưởng tín dụng năm 2021 cải thiện hơn so năm trước ở mức từ 12 - 13%, do các hoạt động kinh tế - xã hội được dự báo sẽ phục hồi mạnh hơn, nhất là khả năng chống chịu những cú sốc của các NH ngày càng tốt hơn. Tuy nhiên, tình hình tăng trưởng kinh doanh tốt hay không còn phụ thuộc nhiều yếu tố như khả năng kiểm soát dịch bệnh của thế giới và Việt Nam, hiệu quả của các gói hỗ trợ, sự hợp tác quốc tế trong phòng, chống dịch gồm cả khâu sản xuất, phân phối vaccine và mức độ khôi phục kinh tế của các nước trên thế giới. Hiện, các cơ quan liên quan, hiệp hội ngành nghề vẫn thường xuyên tổ chức các chương trình kết nối NH - DN. Tuy nhiên, các chương trình này cơ bản vẫn là cung cấp thông tin, giải pháp ở tầm vĩ mô. Còn để hiệu quả đến từng DN thì bản thân NH và DN phải ngồi lại với nhau, tháo gỡ khó khăn cho nhau, đưa ra hồ sơ chi tiết cụ thể, đưa ra điều kiện khoản vay, lãi suất… để giúp nhau cùng đáp ứng.

Về vấn đề này, theo Phó Thống đốc Thường trực Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Việt Nam Đào Minh Tú, NHNN sẽ tiếp tục điều hành tín dụng theo hướng mở rộng tín dụng: Trên tinh thần bám sát các chỉ đạo của Quốc hội, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ, căn cứ diễn biến kinh tế vĩ mô và tình hình thực tế, NHNN sẽ tiếp tục điều hành tín dụng theo hướng mở rộng tín dụng, tập trung vốn cho vay đối với các lĩnh vực ưu tiên, lĩnh vực sản xuất, kinh doanh. Trong đó, lưu ý các dự án trọng điểm, hiệu quả, có sức lan tỏa. NHNN định hướng cơ cấu tín dụng phù hợp chuyển dịch nền kinh tế, góp phần thúc đẩy tăng trưởng và phát triển kinh tế bền vững. Ðồng thời, kiểm soát chặt chẽ tín dụng đối với các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro, bảo đảm an toàn hoạt động NH.