Nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia

Cơ chế một cửa quốc gia (NSW) là hệ thống một cửa để thực hiện các thủ tục thông quan hàng hóa và được kỳ vọng giúp tinh giản các thủ tục hành chính (TTHC) về xuất nhập khẩu (XNK). Nhanh chóng hoàn thiện và đồng bộ hệ thống công nghệ thông tin, đẩy nhanh việc triển khai thanh toán điện tử, nâng cấp các chức năng giải đáp vướng mắc cho doanh nghiệp (DN) khi thực hiện TTHC trên NSW là những yêu cầu cấp thiết khi Việt Nam quyết tâm nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Làm thủ tục thông quan qua NSW. Ảnh: QUANG HÙNG
Làm thủ tục thông quan qua NSW. Ảnh: QUANG HÙNG

Đây là khuyến nghị quan trọng từ cộng đồng DN thông qua kết quả cuộc khảo sát “Đánh giá mức độ hài lòng của DN và thời gian thực hiện TTHC qua NSW”, do Tổng cục Hải quan phối hợp Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) thực hiện, với sự hỗ trợ từ Cơ quan Phát triển quốc tế Mỹ thông qua Dự án Tạo thuận lợi thương mại (TFP), được công bố sáng 22-6.

Tại hội nghị, ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế của VCCI cho biết, kết quả khảo sát được tổng hợp và phản ánh ý kiến của gần 3.100 DN về 12 TTHC - dịch vụ công có tần suất thực hiện nhiều nhất trên Cổng thông tin NSW; trong vòng 12 tháng gần nhất tính từ thời điểm bắt đầu khảo sát (cuối tháng 11-2019). Đây là nỗ lực nhằm thúc đẩy tạo thuận lợi thương mại cho DN trong quá trình thực hiện TTHC xuất, nhập khẩu. Những thủ tục trong diện đánh giá thuộc phạm vi quản lý nhà nước của 5 bộ, ngành, bao gồm: Bộ Công thương, Bộ Giao thông vận tải, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Y tế. Kết quả khảo sát DN cho thấy hầu hết các chức năng cơ bản trên NSW hiện hoạt động tốt. Tỷ lệ DN đánh giá dễ/tương đối dễ thực hiện đối với các tính năng cơ bản như “tạo tài khoản và đăng nhập”, “xem và in hồ sơ” lần lượt là 95% và 93%. Cũng có tới 93% và 89% DN đánh giá dễ/tương đối dễ thực hiện đối với các tính năng “quản lý hồ sơ, và “xem và in giấy phép/chứng nhận”. Về cơ bản, việc triển khai NSW mang lại những thay đổi tích cực về thời gian và chi phí thực hiện TTHC cho DN, tuy nhiên sự thay đổi này chưa đồng đều giữa các thủ tục và các bộ, ngành.

Cụ thể, theo ông Đậu Anh Tuấn, có 10 trong số 12 TTHC ghi nhận thời gian DN phải dành ra cho thực hiện thủ tục đã giảm đi. Số ngày tiết kiệm được so phương thức truyền thống dao động trong khoảng từ 1 - 3 ngày và số ngày giải quyết thủ tục nhìn chung đều nằm trong khoảng thời hạn theo quy định của các văn bản pháp luật. Tám TTHC ghi nhận chi phí giảm đi đáng kể so phương thức cũ. Tuy nhiên, có tỷ lệ đáng kể DN chưa nhận thấy thay đổi tích cực trong việc thực hiện thủ tục của Bộ Y tế trên NSW so phương thức cũ. Các thủ tục thuộc Bộ Công thương, Bộ NN&PTNT dễ thực hiện hơn so các thủ tục thuộc ba bộ còn lại. Thủ tục “cấp chứng nhận xuất xứ ưu đãi C/O” và “Cấp giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật nhập khẩu, quá cảnh và vận chuyển nội địa” là hai thủ tục dễ tiến hành nhất với chỉ khoảng 15% DN cho biết có gặp khó khăn.

Đại diện các bộ, ngành và cộng đồng DN đã đưa ra nhiều ý kiến, khuyến nghị để NSW thật sự mang lại hiệu quả thiết thực. Đáng chú ý, đại diện DN dệt may, Hiệp hội ô-tô vận tải khuyến nghị cho rằng, cần đẩy nhanh việc triển khai thanh toán điện tử, khắc phục các khó khăn của DN khi sử dụng chữ ký số và nâng cấp các chức năng giải đáp vướng mắc cho DN khi thực hiện TTHC và cung cấp thêm một số tiện ích hỗ trợ DN trên Cổng NSW.

Trên thực tế, khảo sát ghi nhận có một tỷ lệ đáng kể DN gặp khó khăn khi sử dụng tính năng “giải đáp vướng mắc khi sử dụng hệ thống” (35%), “rút/hủy hồ sơ” (26%). 27% DN chưa hài lòng với tình trạng hoạt động thiếu ổn định của NSW do còn gặp những lỗi kết nối. Khoảng 20% DN phản ánh tốc độ xử lý các tác vụ trên cổng còn chậm. Cộng đồng DN cũng đề nghị Tổng cục Hải quan tiếp tục phối hợp các bộ, ngành thúc đẩy việc xây dựng hệ thống công nghệ thông tin tập trung thay vì hệ thống phân tán trong hiện tại. Các bộ, ngành cần triển khai thực chất việc cải cách hành chính, giảm chi phí tuân thủ cho DN, đồng thời tiếp tục cải thiện tính minh bạch trong cung cấp thông tin tiến độ giải quyết hồ sơ, công khai kết quả giải quyết thủ tục, thống nhất và đơn giản hóa các biểu mẫu, giấy tờ dễ hiểu với DN và thực hiện chia sẻ dữ liệu giữa các bộ, ngành trong giải quyết thủ tục cho DN.

Tiếp thu ý kiến từ phía các bộ, ngành và cộng đồng DN, Phó Tổng cục trưởng Hải quan Hoàng Việt Cường cho biết, cuối năm 2020, cơ quan hải quan sẽ phối hợp VCCI, TFP tiếp tục tiến hành khảo sát sự hài lòng của DN đối với nhiều TTHC trên NSW, không chỉ dừng lại ở các thủ tục có số lượng DN tham gia mà mở rộng đến những TTHC liên quan việc thực hiện các cam kết quốc tế của Việt Nam. Việc kết nối TTHC lên NSW không chỉ nỗ lực đạt được về số lượng mà còn coi trọng chất lượng hiệu quả TTHC tham gia NSW, nhất là trong bối cảnh Việt Nam quyết tâm nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Phát biểu ý kiến tại hội nghị, Thứ trưởng Tài chính Vũ Thị Mai cho rằng, báo cáo kết quả khảo sát đã phân tích các ưu, nhược điểm của NSW, nêu ra các hạn chế, vướng mắc trong khâu thực hiện thủ tục của từng bộ, ngành liên quan, từ đó đề xuất các giải pháp để khắc phục nhằm tạo thuận lợi hơn nữa cho hoạt động XNK của cộng đồng DN. Với mong muốn tạo thuận lợi hơn nữa cho cộng đồng DN trong quá trình thực hiện các thủ tục liên quan hoạt động XNK, là cơ quan được Chính phủ giao chủ trì thực hiện NSW, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục nỗ lực phối hợp, hợp tác các bộ, ngành liên quan để đẩy mạnh cải cách các TTHC và hiện đại hóa các khâu thực hiện thủ tục trên NSW.