Kinh doanh theo chuỗi, dễ mà khó

Về mặt lý thuyết, kinh doanh theo chuỗi (KDTC) chỉ cần làm vài ba nhà hàng, cửa hàng mẫu ban đầu để có quy trình, sau đó sẽ triển khai lên hàng chục, hàng trăm bằng cách “nhân bản”. Nhưng cũng nên nhớ rằng, quy trình dù đã có, nhưng vận hành phải do con người và khi làm thì hàng trăm, hàng nghìn vấn đề phát sinh.

Chẳng hạn, một chuỗi kinh doanh (CKD) thiết lập được tiêu chuẩn về tuyển dụng, đào tạo con người, nhưng một số thời điểm không thể tuyển được người đúng theo yêu cầu trong khi nhu cầu mở chuỗi vẫn đang tiếp diễn. Điều này dẫn đến việc phải tuyển nhân sự dưới chuẩn và tất nhiên hiệu quả công việc cũng giảm. Rồi việc tìm kiếm mặt bằng để mở chuỗi cũng là một vấn đề gian nan.

Cần biết một chi tiết là tại Thế giới di động, chuỗi bán lẻ hàng đầu hiện nay, những nhân viên phụ trách vấn đề mặt bằng ngoài việc nhận lương, còn được nhận thưởng mỗi khi tìm được mặt bằng phù hợp. Các NĐT tài chính không đủ khả năng để tự mở chuỗi, nên tất nhiên phải trả một cái giá cao để sở hữu một CKD. Đây là một mô hình kinh doanh mang tính thời thượng. Nhưng cũng vì thời thượng mà những vấn đề cốt lõi nhất của đầu tư bị bỏ qua, chẳng hạn như giá trị tài sản, bao gồm quy trình và thương hiệu.

Phần lớn các CKD đều thuê mặt bằng, nếu làm ăn tốt thì dài hạn, nhưng cũng không bảo đảm được điều gì. Quy trình vận hành chuỗi cũng là tài sản vô hình nhưng chỉ có giá trị trong nội bộ, nghĩa là chỉ để vận hành cho chính CKD đó, còn nếu đem đi nơi khác áp dụng chưa chắc thành công nên giả sử có… đem bán chưa chắc đã có ai mua.

Còn thương hiệu lại là yếu tố phức tạp, bởi nó phụ thuộc nhiều yếu tố như độ “phủ sóng” của chuỗi và chất lượng sản phẩm, dịch vụ. Điều dễ thấy là nhiều CKD từ đầu đã chỉ lựa chọn việc tăng độ phủ để gia tăng giá trị thương hiệu thay vì chất lượng sản phẩm dịch vụ. Nhưng nên nhớ rằng, đã kinh doanh thì yếu tố chất lượng sản phẩm cũng rất quan trọng.

Do đó, nếu những CKD không bảo đảm được chất lượng, dịch vụ thì dù độ phủ sóng có lớn cỡ nào cũng khó có thể đứng vững. Chất lượng kém thì không có khách, không có doanh thu, trong khi chi phí mở chuỗi ngày một đội lên dẫn đến việc thua lỗ. Chuỗi càng nhiều, thua lỗ lại càng lớn và càng nhanh đổ vỡ.