Thị trường trái phiếu phát triển nhanh

Thị trường (TT) trái phiếu chính phủ (TPCP) Việt Nam 10 năm qua có sự phát triển ấn tượng. Tuy nhiên, để TT này phát triển tương đương các TTTP mới nổi khác trên thế giới, chúng ta cần có thêm nhiều giải pháp thiết thực, đồng bộ hơn nữa.

Toàn cảnh hội nghị tổng kết 10 năm hoạt động và phát triển thị trường trái phiếu chính phủ.
Toàn cảnh hội nghị tổng kết 10 năm hoạt động và phát triển thị trường trái phiếu chính phủ.

Phát biểu ý kiến tại Hội nghị Tổng kết 10 năm hoạt động và phát triển TT TPCP do Bộ Tài chính tổ chức ngày 10-12, Vụ trưởng Tài chính các ngân hàng và tổ chức tín dụng (Bộ Tài chính) Phan Thị Thu Hiền cho biết, sau 10 năm hoạt động, TT TPCP đã có sự phát triển vượt bậc cả về quy mô và tính thanh khoản, đóng vai trò then chốt để phát triển TT vốn, TTTP. Hoạt động của TT TPCP đã được chuẩn hóa theo thông lệ quốc tế từ khâu công bố kế hoạch phát hành, sản phẩm hàng hóa, phương thức và quy trình phát hành đến đăng ký, lưu ký, niêm yết, giao dịch trên TT thứ cấp. Cụ thể, tính đến hết tháng 11-2019, quy mô TT TPCP bằng 25,1% GDP năm 2019, gấp 12 lần so năm 2009. Khối lượng giao dịch bình quân phiên trong 11 tháng đầu năm 2019 đạt 9.000 tỷ đồng/phiên, tăng 24 lần so năm 2009 bằng 0,9% dư nợ TP niêm yết. TT TPCP Việt Nam đạt tốc độ tăng trưởng bình quân 27%/năm trong thập kỷ vừa qua là mức tăng cao nhất trong các nền kinh tế mới nổi tại khu vực Đông Á.

Cũng tại hội nghị, Chuyên gia trưởng tài chính, Ngân hàng Thế giới (WB) Alwaleed Alatabani đánh giá, TT TPCP Việt Nam đã ghi nhận tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ trong những năm qua. Quy mô và thị phần ngày càng lớn của TT TPCP trong nước đã phản ánh cơ cấu lành mạnh của danh mục nợ chính phủ. Kỳ hạn bình quân của TPCP từng bước được kéo dài, tạo điều kiện để mở rộng đường cong lợi suất lên đến 30 năm. Đấu thầu được thực hiện định kỳ, trong đó ngày đấu thầu được công bố cho cả năm. Nhờ có sự cải thiện ở TT sơ cấp và quy mô ngày càng lớn của TT thứ cấp, thanh khoản cũng được cải thiện với giao dịch ngày nay lớn hơn gấp sáu lần so 5 năm trước đây.

Bà Dương Thị Thanh Bình (Phó Vụ trưởng Chính sách tiền tệ, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam) cũng chia sẻ, thời gian qua, chính sách tiền tệ và tài khóa đã có sự phối hợp tích cực, đồng bộ. Sự phối hợp đồng bộ vừa giúp TTTP vừa giúp TT tiền tệ phát triển hiệu quả. Tôi rất tin tưởng trong thời gian tới, sự phối hợp này ngày càng được củng cố hơn nữa.

Ông Phạm Phú Khôi, Ủy viên Ban Chấp hành Hiệp hội TTTP Việt Nam (VBMA) cũng cho rằng, qua 10 năm, lãi suất huy động vốn trên TT TPCP đã giảm đáng kể, giúp tiết kiệm cho NSNN hàng nghìn tỷ đồng tiền trả lãi và hỗ trợ tích cực trong điều tiết kinh tế vĩ mô của Nhà nước. Đến nay, Kho bạc Nhà nước đã phát hành thành công các TPCP với kỳ hạn lên tới 30 năm. Nhờ sự đa dạng kỳ hạn, nhà đầu tư (NĐT) có nhiều lựa chọn hơn trên TT này và ở góc độ quản lý, điều này cũng giúp giảm áp lực trả nợ trong thời gian ngắn và làm tăng hiệu quả cho đầu tư phát triển của toàn xã hội.

Theo bà Phan Thị Thu Hiền, trong bối cảnh nhu cầu huy động nguồn lực cho đầu tư phát triển kinh tế - xã hội tiếp tục ở mức cao, nguồn vay ODA và vay ưu đãi nước ngoài giảm, mục tiêu đặt ra là phát triển TT TPCP để làm nền tảng cho sự phát triển của TTTP và TT tài chính; đồng thời, trở thành công cụ đầu tư an toàn, hiệu quả, có tính thanh khoản cao cho các NHTM, hệ thống bảo hiểm, các loại hình quỹ đầu tư và NĐT nước ngoài. Để đạt được mục tiêu đó, cần tiếp tục thực hiện “Lộ trình phát triển TTTP giai đoạn 2017 - 2020, tầm nhìn đến 2030 và Đề án cơ cấu lại TT chứng khoán và TT bảo hiểm đến năm 2020, định hướng đến năm 2025” đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Thời gian tới sẽ tiếp tục phát triển đa dạng hệ thống NĐT trên TT TPCP, ưu tiên phát triển NĐT dài hạn. Bộ Tài chính sẽ rà soát cơ chế, chính sách để phát triển các quỹ đầu tư TP, hệ thống quỹ hưu trí tự nguyện; đổi mới cơ chế đầu tư của Bảo hiểm xã hội Việt Nam theo hướng ngày càng chuyên nghiệp. Đồng thời, phấn đấu đến năm 2021 đưa TPCP Việt Nam vào các rổ chỉ số trái phiếu quốc tế, để thu hút các quỹ đầu tư và NĐT nước ngoài đầu tư vào TTTP Việt Nam.

Bàn về giải pháp trên TT thứ cấp, Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước Trần Văn Dũng cho hay, cần tập trung nhiều vào “người chơi”, theo hướng làm thế nào để ngày càng có nhiều “người chơi chất lượng” và họ thật sự “muốn chơi”. Về mặt giải pháp, Bộ Tài chính đã và đang có nhiều giải pháp để thúc đẩy TT TPCP phát triển mạnh hơn nữa.

Ông Nguyễn Sơn, Chủ tịch HĐQT Trung tâm Lưu ký chứng khoán Việt Nam (VSD) cũng cho biết, với vai trò là tổ chức hạ tầng không thể thiếu của TT, 10 năm qua, VSD đã tích cực tham gia xây dựng các bản pháp lý về TT TPCP và xây dựng các quy chế, quy trình nghiệp vụ hướng dẫn hoạt động sau giao dịch cho TPCP. Tiếp nối những kết quả đạt được, thời gian tới, VSD sẽ tiếp tục cải tiến hơn nữa hệ thống công nghệ hiện đại cho phép đẩy nhanh quy trình đăng ký, lưu ký TPCP; kết nối hệ thống điện tử giữa VSD và Sở Giao dịch Ngân hàng Nhà nước.

Phó Tổng giám đốc phụ trách Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) Nguyễn Như Quỳnh cũng thông tin thêm, trong thời gian tới, HNX sẽ tiếp tục hoàn thiện tổ chức TT, hướng tới một hệ thống với hạ tầng công nghệ hiện đại; hoàn thiện các sản phẩm mới, phát triển TT bán buôn và từng bước tiếp cận NĐT nước ngoài. Để triển khai các hoạt động hỗ trợ TT TPCP theo đề án của Chính phủ, HNX đã xây dựng Đề án “Tổ chức TTTP” tại HNX; hoàn thiện và xây dựng Chuyên trang thông tin về trái phiếu doanh nghiệp; hoàn thiện và ban hành Quy chế giao dịch TPCP, TP được Chính phủ bảo lãnh và TP chính quyền địa phương.