Giám sát chặt chẽ thị trường trái phiếu doanh nghiệp

Gần đây, việc các doanh nghiệp (DN) có xu hướng tăng huy động vốn từ phát hành trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) đã khiến thị trường TPDN có dấu hiệu tăng trưởng “nóng”. Phó Vụ trưởng Tài chính ngân hàng và các tổ chức tín dụng (Bộ Tài chính) Nguyễn Hoàng Dương khuyến nghị, nhà đầu tư (NĐT), nhất là NĐT cá nhân, phải cân nhắc về các rủi ro khi đầu tư TPDN, thận trọng đối với việc chào mời và cam kết lãi suất cao. 

Các nhà đầu tư cần cân nhắc về các rủi ro khi "đổ tiền" vào trái phiếu doanh nghiệp. Ảnh: MINH LÊ
Các nhà đầu tư cần cân nhắc về các rủi ro khi "đổ tiền" vào trái phiếu doanh nghiệp. Ảnh: MINH LÊ

Theo ông Nguyễn Hoàng Dương, trong những năm gần đây, thị trường TPDN đã trở thành kênh huy động vốn ngày càng quan trọng cho các DN, từng bước tạo sự dịch chuyển vốn từ kênh tín dụng ngân hàng (TDNH) sang kênh phát hành trái phiếu theo đúng định hướng của Chính phủ về phát triển thị trường vốn cân bằng với thị trường TDNH, giảm áp lực cung ứng vốn cho kênh TDNH. Thị trường TPDN đã có sự tăng trưởng nhanh về quy mô, đến cuối tháng 7-2020 ở mức tương đương 11,2% GDP năm 2019. Nếu so một số nước trong khu vực mặc dù quy mô thị trường TPDN còn ở mức thấp, nhưng sự phát triển nhanh của thị trường TPDN thời gian qua cũng đặt ra một số rủi ro. Các DN, trong đó có DN quy mô nhỏ, DN bất động sản (BĐS) đẩy mạnh huy động vốn trái phiếu cho hoạt động sản xuất kinh doanh, đầu tư, phát triển dự án. Nếu gặp khó khăn, DN sẽ không trả được nợ gốc, lãi trái phiếu gây bất ổn cho thị trường. NĐT nếu không phân tích, đánh giá rủi ro, đầu tư trái phiếu chỉ vì lãi suất cao sẽ có rủi ro mất vốn khi DN không thực hiện được nghĩa vụ thanh toán gốc, lãi trái phiếu. Trong khi đó, các tổ chức phân phối, bảo lãnh phát hành TPDN (có thể là các NHTM, công ty chứng khoán) có rủi ro không thực hiện được các nghĩa vụ, cam kết với NĐT theo các điều kiện, điều khoản của trái phiếu do không đáp ứng được các quy định về chỉ tiêu an toàn tài chính theo quy định của pháp luật chuyên ngành. 

Trước sự tăng trưởng và phát triển nhanh của thị trường TPDN, Bộ Tài chính đã thực hiện đồng bộ các giải pháp về cơ chế chính sách và quản lý giám sát để hạn chế, giảm thiểu những rủi ro cho thị trường. Hiện nay, Bộ Tài chính đang xây dựng các nghị định hướng dẫn quy định về phát hành TPDN ra công chúng và phát hành riêng lẻ để thực hiện từ ngày 1-1-2021. Công tác quản lý giám sát được tăng cường thông qua các đoàn kiểm tra liên bộ. Trên cơ sở kết quả kiểm tra, Bộ Tài chính có văn bản yêu cầu các đối tượng tham gia thị trường tuân thủ quy định của pháp luật và chấn chỉnh việc phát hành, cung cấp dịch vụ về TPDN. Đồng thời, Bộ Tài chính đã phối hợp Ngân hàng Nhà nước (NHNN), Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia tăng cường giám sát liên thông trên thị trường tài chính, tăng cường quản lý giám sát hoạt động phát hành, giao dịch và cung cấp dịch vụ về TPDN của tổ chức tín dụng (TCTD); Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) tăng cường quản lý giám sát hoạt động phát hành, giao dịch và cung cấp dịch vụ về TPDN của công ty chứng khoán. 

Ông Nguyễn Hoàng Dương cho biết, Bộ Tài chính thường xuyên thông tin, tuyên truyền về tình hình thị trường TPDN và khung khổ pháp lý để giúp NĐT và các đối tượng tham gia thị trường nắm bắt, tuân thủ quy định của pháp luật, phòng ngừa rủi ro trên thị trường TPDN. Ban hành nhiều thông cáo báo chí để khuyến nghị các chủ thể tham gia thị trường TPDN, cảnh báo NĐT, nhất là NĐT cá nhân, phải cân nhắc về các rủi ro khi đầu tư TPDN, thận trọng đối với việc chào mời và cam kết. 

Về hiện tượng  một số DN quy mô vốn nhỏ nhưng phát hành trái phiếu riêng lẻ với khối lượng lớn gấp nhiều lần vốn chủ sở hữu; một số DN BĐS đẩy mạnh quy mô phát hành và nhằm thu hút NĐT đã đẩy cao lãi suất phát hành, ông Nguyễn Hoàng Dương phân tích, nếu tình hình sản xuất, kinh doanh tốt, thị trường BĐS diễn biến thuận lợi thì DN có thể thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đối với NĐT khi sở hữu trái phiếu. Tuy nhiên, đối với DN quy mô nhỏ, khi hoạt động sản xuất, kinh doanh gặp khó khăn thì rủi ro rất lớn do quy mô năng lực tài chính hạn chế sẽ không thể trang trải được khoản nợ lớn đã phát hành. Đối với DN BĐS, bên cạnh vay nợ trái phiếu thì các DN này còn vay ngân hàng. Nếu cứ đẩy lãi suất lên cao để huy động vốn thông qua phát hành TPDN với khối lượng lớn, khi hoạt động kinh doanh gặp khó khăn hoặc thị trường BĐS gặp khó khăn thì rủi ro rất lớn cho bản thân DN, cũng như TCTD và NĐT do DN không thực hiện được nghĩa vụ trả nợ.

Về dài hạn, Bộ Tài chính đang khẩn trương xây dựng các Nghị định và Thông tư hướng dẫn nhằm tạo ra khung khổ pháp lý đồng bộ, thống nhất cho hoạt động phát hành và giao dịch TPDN. Đối với TPDN phát hành ra công chúng sẽ gắn với xếp hạng tín nhiệm, các trường hợp xếp hạng tín nhiệm và lộ trình áp dụng xếp hạng tín nhiệm theo hướng dẫn của Chính phủ. Đối với TPDN riêng lẻ, chỉ NĐT chứng khoán chuyên nghiệp được tham gia mua và giao dịch loại trái phiếu này.

“Theo kế hoạch, Nghị định quy định về phát hành, giao dịch TPDN riêng lẻ và quy định về phát hành trái phiếu ra công chúng tại Nghị định hướng dẫn Luật Chứng khoán sẽ có hiệu lực thi hành trùng với thời điểm Luật Chứng khoán và Luật DN có hiệu lực thi hành, ngày 1-1-2021. Trong quá trình xây dựng các Nghị định này, Bộ Tài chính đã tổ chức lấy ý kiến thành viên thị trường, các DN phát hành, các định chế trung gian cung cấp dịch vụ trên thị trường chứng khoán và lấy ý kiến rộng rãi công chúng trên Cổng thông tin điện tử của Chính phủ, cổng thông tin của Bộ Tài chính để tổng hợp hoàn thiện dự thảo Nghị định”, ông Nguyễn Hoàng Dương chia sẻ.