Đặt ra mục tiêu hỗ trợ các nhà đầu tư (NĐT) và các chủ thể liên quan dễ tiếp cận, nắm bắt được các thông tin trên TT, Bộ Tài chính đã xây dựng “Báo cáo thường niên thị trường trái phiếu Việt Nam năm 2018”. Đây là báo cáo đầu tiên của thị trường trái phiếu (TTTP) Việt Nam. Thực tế, TT TPCP chuyên biệt đã chính thức đi vào hoạt động tại Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) từ ngày 24-9-2009. Sau 10 năm hoạt động, TT đang có sự phát triển cả về quy mô và tính thanh khoản, đóng vai trò then chốt để phát triển TT vốn, TTTP.
Theo bà Phan Thị Thu Hiền, Vụ trưởng Tài chính các ngân hàng và tổ chức tài chính (Bộ Tài chính), TT TPCP Việt Nam đạt tốc độ tăng trưởng bình quân 27%/năm trong thập kỷ vừa qua, là mức tăng cao nhất trong các nền kinh tế mới nổi tại khu vực Đông Á. Đáng chú ý, TPCP đã thu hút được nhiều NĐT mới bên cạnh các NHTM như các loại hình quỹ đầu tư, NĐT nước ngoài, Bảo hiểm xã hội Việt Nam và các doanh nghiệp (DN) bảo hiểm, thậm chí có sự xuất hiện của NĐT 100% vốn nước ngoài. Đến cuối tháng 11-2019, tỷ lệ nắm giữ TPCP của các NĐT dài hạn đạt 55% (tăng 35% so cuối năm 2009), của các NHTM giảm xuống mức khoảng 45% (giảm 35% so cuối năm 2009). Đồng thời, TPCP đã trở thành công cụ hỗ trợ Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Việt Nam điều hành chính sách tiền tệ thông qua nghiệp vụ TT mở, hoạt động tái cấp vốn.
Bên cạnh TTCP, có thể nói, năm 2019 là thời điểm TT trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) bước vào thời kỳ “bùng nổ” bất chấp nhiều cảnh báo rủi ro liên tiếp được đưa ra. Theo báo cáo về TT TPDN trong 11 tháng năm 2019 của SSI Retail Research, tổng lượng TPDN thực tế phát hành 11 tháng đầu năm đã đạt khoảng 237.000 tỷ đồng (tương đương 10 tỷ USD), cao hơn 5,8% so tổng lượng phát hành trong cả năm 2018. Trong đó, các NHTM phát hành 94.000 tỷ đồng, chiếm 45,5% toàn TT; các DN bất động sản (BĐS) phát hành tổng cộng 71.312 tỷ đồng, chiếm 34,5%. Chỉ tính riêng trong tháng 11, có 24.199 tỷ đồng TPDN được phát hành, đưa tổng lượng phát hành 11 tháng đầu năm là 206.680 tỷ đồng, bao gồm cả phát hành riêng lẻ và phát hành ra công chúng. Kỳ hạn và lãi suất bình quân toàn TT là 3,71 năm và 8,7%/năm. Trong đó, nhóm có kỳ hạn dài nhất là nhóm phát triển hạ tầng (5,14 năm); nhóm BĐS có lãi suất bình quân 10,24%, cao hơn hẳn các nhóm NH, định chế tài chính, phát triển hạ tầng...
Đáng chú ý, theo dự báo của các chuyên gia, năm 2020 sẽ là năm mà TTTP lên ngôi trước những động thái siết tín dụng trung và dài hạn của NHNN. Không chỉ mang tới cơ hội cho các DN phát hành thêm TP, dòng vốn mới còn mang tới động lực để TT hoàn thiện chính mình.
Trước đó, Chính phủ cũng có chủ trương ưu tiên phát triển TT TPDN để từng bước giảm áp lực vốn qua kênh tín dụng NH, phát triển cân bằng hơn giữa TT vốn và TT tín dụng NH. Nhìn chung, TTTP (bao gồm cả TPCP và TPDN) là kênh đầu tư tốt cho các NĐT trong nhiều năm qua và hiện vẫn mang đến cơ hội, đặc biệt là TPDN. Tuy nhiên, đi cùng sự phát triển là nhu cầu xây dựng một nền tảng các NĐT lớn hơn, đòi hỏi nhiều hơn sự chuẩn hóa trong thủ tục, cần thiết lập một cơ quan xếp hạng tín nhiệm và cải thiện tính minh bạch.
