Bài học về thẩm định đầu tư

Vụ việc một loạt nhà hàng Món Huế phải đóng cửa và bị tố nợ tiền các nhà cung cấp có thể gây bất ngờ với một số người vốn chỉ để ý đến sự hào nhoáng của hệ thống này. Nhưng với những nhà đầu tư (NĐT) thận trọng hoặc ai đã từng làm việc với những người quản lý hệ thống này thì không hề ngạc nhiên trước kết cục trên.

Nhiều “chỉ báo”

Thực tế, Món Huế đã bộc lộ nhiều bất cập trong hoạt động từ rất lâu và điều ngạc nhiên ở đây là tại sao những quỹ đầu tư nước ngoài, được giới thiệu là vô cùng chuyên nghiệp lại không nhận ra?

Một người dân tại một khu căn hộ cao cấp ở quận 1, TP Hồ Chí Minh cho biết, anh đã từng vào nhà hàng Món Huế gần nơi ở của mình nhưng ăn phải một tô bún bò có thịt… bị thiu. Sự thiếu đồng bộ về chất lượng sản phẩm, dịch vụ của các nhà hàng Món Huế là điều rất dễ thấy và chưa bao giờ món ăn của hệ thống này được khen là ngon cả.

Một người khác có thâm niên trong lĩnh vực kinh doanh ẩm thực cũng cho biết, đã từng nghe câu chuyện về việc người lập ra Món Huế đã từng “ngâm” công nợ của nhà cung cấp rồi đến khi bị phản ứng thì tập hợp một loạt chủ nợ lại và thanh toán theo kiểu ban ơn.

Hoặc như câu chuyện thời điểm mới kêu gọi đầu tư, điều hành của Món Huế đã từng thuê khách hàng đến ăn uống tấp nập tại nhà hàng đúng vào thời điểm các quỹ đến khảo sát. Khi tiến hành thẩm định đầu tư (due diligence - DD), chỉ cần có sự nhạy bén, cẩn thận và tập trung là có thể nhận diện các vấn đề nêu trên, nhưng dường như đã có những thiếu sót rất lớn và nhiều khả năng thương vụ Món Huế sẽ khiến các quỹ mắc kẹt.

Nhưng thiếu kinh nghiệm

Một giám đốc lĩnh vực phân tích (analyst) với thâm niên 15 năm trong nghề kể lại, khi định giá một doanh nghiệp (DN) thực phẩm trên sàn, chị đã phải đi đến chợ, siêu thị, cửa hàng tiện lợi để khảo sát giá vài chục dòng sản phẩm để từ đó dự báo doanh thu cho tương lai. Công việc phải tốn nhiều ngày “rong ruổi” trên thị trường, bất kể nắng mưa, nhưng buộc phải làm để bảo đảm độ chính xác, khách quan dù DN cũng có tiếng là minh bạch và công bố thông tin khá đầy đủ.

Khi đầu tư, khoảng thời gian làm DD luôn ngốn nhiều thời gian nhất của các quỹ. Giám đốc điều hành của một quỹ lớn kể lại có những DN phải mất gần một năm để làm DD, phía quỹ rất thiện chí, nhưng DN lại không hợp tác nên cuối cùng phải… chia tay vì không nắm được số liệu.

Nhưng bên cạnh đó, vẫn có những cách thức DD… trên giấy và vô cùng hời hợt. Đơn cử như việc lãnh đạo của một hệ thống bán lẻ khi gặp gỡ các NĐT không biết vô tình hay cố ý mà thường công bố mức độ doanh thu của cửa hàng có độ chênh lệch khá lớn so thực tế, hoặc nếu không thì cũng không rõ ràng cho lắm.

Tuy nhiên, cũng có những analyst chỉ nghe rồi để đó và dành thời gian quan tâm đến… giá cổ phiếu. Điều khá khôi hài là analyst DD hời hợt, nhưng giá cổ phiếu vẫn tăng, bán vẫn có lãi thì vẫn được xem là có nghiệp vụ chuẩn, còn có khi vì làm DD kỹ lưỡng mà từ chối đầu tư thì lại chịu nhiều áp lực.