“Tình thế hoàn hảo” cho IS
Ngày 19-10, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan thông báo đã bắt đầu chiến dịch “Mùa xuân hòa bình” để chống lại các tay súng người Kurd ở miền bắc Syria. Tuy nhiên, ngay từ khi lực lượng Thổ Nhĩ Kỳ bắt đầu tiến quân vào Syria, các nhà quan sát quốc tế đã cảnh báo sự can thiệp quân sự của Ankara vào lãnh thổ Syria sẽ dẫn đến những rủi ro khó lường, mà đầu tiên là xóa sổ các nỗ lực trước đó của cuộc chiến chống khủng bố tại Syria.
“Các lực lượng khủng bố cực đoan có cơ hội tập hợp lực lượng và tổ chức IS có thể hồi sinh”, bà Rita Katz, Giám đốc điều hành của công ty theo dõi hoạt động cực đoan SITE có trụ sở ở Mỹ cho biết. Theo bà, việc Mỹ rút quân khỏi miền bắc Syria cùng với chiến dịch quân sự mà Thổ Nhĩ Kỳ tiến hành bất chấp chỉ trích của cộng đồng quốc tế không chỉ gây mất ổn định mà còn tạo ra một “tình thế hoàn hảo” cho IS tận dụng.
Các nhà quan sát có lý do để quan ngại đặc biệt về hiện trạng an ninh mong manh hiện nay ở Syria, do phần lớn nhà tù giam giữ khoảng 10.000 phần tử IS và gia đình họ đều nằm trong vùng lãnh thổ mà Ankara tiến công. Ngay sau khi Thổ Nhĩ Kỳ phát động cuộc chiến, các trang thông tin mạng có liên hệ IS đã kêu gọi các chiến binh cực đoan tranh thủ “lợi thế” là cuộc chiến giữa người Kurd với Thổ Nhĩ Kỳ để vượt ngục và giải thoát các tay súng khác. IS gọi lực lượng người Kurd ở Syria là “đồng minh hết thời” của Mỹ.
Lợi dụng tình trạng rối loạn an ninh, những kẻ ủng hộ IS vốn đang ẩn nấp hoặc trà trộn giữa các cộng đồng ở Syria đã tiến công một số trại giam, khu tập trung để “giải cứu” các tay súng IS và người thân, đồng thời phát động tiến công nhằm vào các căn cứ của Các lực lượng dân chủ Syria (SDF) để làm suy yếu sức mạnh của người Kurd. Cùng lúc, SDF phải lo chống đỡ hàng loạt cuộc tiến công cả trên không, trên bộ của quân đội Thổ Nhĩ Kỳ và dân quân do Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn, lại thêm các đợt đột kích của IS. Do đó, lực lượng này không thể duy trì đủ quân số để canh giữ các nhà tù giam giữ phiến quân.
Theo The Guardian, nhiều đối tượng có liên hệ IS và thành viên gia đình của nhóm khủng bố cũng đã được các phần tử cực đoan thả ra ở Mahmudli, ngôi làng gần một trại tị nạn lớn dành cho người Syria tị nạn và không được canh gác cẩn mật kể từ khi chiến sự nổ ra. Không chỉ vậy, các trang tin truyền giáo của IS đang nỗ lực kêu gọi giải phóng hàng nghìn phiến quân Hồi giáo cực đoan khác vẫn còn trong các nhà tù do người Kurd canh giữ.
Chính quyền tự trị của người Kurd ở đông bắc Syria cũng đã cảnh báo nguy cơ mất an ninh từ việc hơn 800 đối tượng ủng hộ IS và người thân của nhóm khủng bố này đã trốn khỏi trại tị nạn Ain Issa do các lực lượng an ninh người Kurd phụ trách canh gác ở miền bắc Syria. Các đối tượng này đã phá đổ cổng trại giam Ain Issa vào lúc chiến sự diễn ra ác liệt gần đó. BBC dẫn thông báo của Các đơn vị bảo vệ nhân dân người Kurd (YPG) tại Syria cho biết, các đối tượng trên đã trốn khỏi trại sau một cuộc nã pháo của Thổ Nhĩ Kỳ.
 |
Các nhà khoa học khảo sát một hố khai quật ở Vườn Chuối.
Ảnh hưởng an ninh khu vực và thế giới
Trong hơn tám năm xung đột tại Syria, đã có thời điểm khủng bố “vươn vòi” chiếm một phần lớn lãnh thổ ở Syria và quốc gia láng giềng Iraq. Tuy nhiên, nhờ sự hậu thuẫn của các lực lượng quốc tế, mà trong đó phải kể đến vai trò không nhỏ của các lực lượng người Kurd với sự hỗ trợ của Mỹ trong các chiến dịch tiêu diệt IS, rất nhiều vùng đất từng bị IS chiếm đóng đã được giải phóng và hiện do người Kurd quản lý.
Việc Thổ Nhĩ Kỳ tiến công người Kurd một lần nữa có thể khiến những vùng đất này rơi vào khoảng trống an ninh và là “cơ hội vàng” để các nhóm khủng bố hồi sinh. Trong bối cảnh đó, IS có thể khôi phục các “chân rết” vẫn đang ẩn náu ở khắp nơi trên lãnh thổ Syria.
Hiện nay, các lực lượng dân quân người Kurd chịu trách nhiệm canh giữ hàng nghìn phiến quân IS trên lãnh thổ Syria. Song, với nhân lực mỏng chỉ khoảng 400 người do phải huy động lực lượng chống đỡ cuộc tiến công từ Thổ Nhĩ Kỳ, người Kurd khó lòng bảo vệ được mình chứ chưa nói đến tiếp tục chiến đấu chống IS. Mỹ đang có động thái rút quân khỏi Syria, sự hỗ trợ lâu nay với người Kurd của Washington sẽ không còn, và đó là “kẽ hở” về bảo đảm an ninh để phiến quân IS lợi dụng.
Các chuyên gia cũng quan ngại việc những tay súng người nước ngoài đánh thuê cho IS trà trộn vào dòng người tị nạn và trở về các quốc gia châu Âu, trở thành những “con sói đơn độc” đe dọa tiến công khủng bố trong lòng “lục địa già”. Chưa kể một bộ phận IS có thể di tản sang các nước châu Á để truyền bá tư tưởng cực đoan. Theo một báo cáo của SITE, các trang truyền giáo của IS gần đây đã đẩy mạnh kêu gọi thực hiện các cuộc tiến công nhằm “tiếp sức” cho các phần tử thánh chiến ở Syria. “Chúng háo hức xem đây như một cơ hội hồi sinh”, bà Rita cho biết. Ngoài ra, trong tình thế hỗn loạn hiện nay, IS cũng đang có ý định khôi phục vùng đất chúng từng thống trị ở Raqqa.
Trước những diễn biến mới gây nguy hại tới an ninh khu vực và thế giới, LHQ và nhiều quốc gia đã bày tỏ lo ngại về kế hoạch quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ tại Syria. Cộng đồng quốc tế cho rằng kế hoạch này có thể khiến tình hình ở Syria sẽ tiếp tục rơi vào bất ổn, cũng như làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng nhân đạo hiện nay. Việc Mỹ rút quân và Thổ Nhĩ Kỳ tiến công người Kurd cũng đe dọa đảo ngược nỗ lực trong cuộc chiến chống IS. Tổng Thư ký Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) Jens Stoltenberg nhấn mạnh rằng, “kẻ thù chung” của cộng đồng quốc tế và NATO hiện nay là IS, đồng thời kêu gọi các bên “không được phép phung phí những thành quả đã đạt được trong cuộc chiến chống khủng bố”.
