Nạn quan chức “bảo kê” tội phạm ma túy ở Mexico

Vừa qua, ông Genaro Garcia Luna, cựu Bộ trưởng An ninh công cộng Mexico, đã bị bắt giữ tại Mỹ với cáo buộc nhận hối lộ hàng triệu USD từ trùm ma túy Joaquin “El Chapo” Guzman. Ông Luna là cựu quan chức mới nhất của Mexico bị bắt với cáo buộc “bảo kê” tội phạm buôn ma túy tại quốc gia này.

Cảnh sát Mexico thu giữ nhiều vũ khí từ một băng đảng ma túy. Ảnh: AFP
Cảnh sát Mexico thu giữ nhiều vũ khí từ một băng đảng ma túy. Ảnh: AFP

Ngày 10-12 mới đây, các công tố viên liên bang của Mỹ cho biết, cựu Bộ trưởng An ninh công cộng Mexico đã bị bắt giữ ở Mỹ với cáo buộc bao che cho hoạt động buôn lậu ma túy và nhận hàng triệu USD hối lộ từ trùm ma túy Joaquin “El Chapo” Guzman.

Theo cáo trạng do một tòa án ở Mỹ đưa ra, cựu quan chức Mexico bị cáo buộc ba tội danh về việc bao che cho hoạt động buôn lậu ma túy và một tội danh về việc đưa ra những tuyên bố không đúng sự thật. Luật sư Richard P. Donoghue, quận New York cho biết: “Garcia Luna còn bị cáo buộc nhận hàng triệu USD hối lộ từ trùm ma túy El Chapo, kẻ đứng đầu băng đảng buôn bán ma túy Sinaloa khét tiếng ở Mexico trong thời gian ông Luna là lãnh đạo lực lượng Cảnh sát liên bang Mexico, chịu trách nhiệm bảo đảm an ninh công cộng ở nước này”.

Theo các công tố viên, số tiền rất lớn mà ông Garcia Luna nhận hối lộ là để đổi lại việc ông bảo đảm sự an toàn trong quá trình vận chuyển ma túy của băng đảng Sinaloa. Bên cạnh đó, ông cũng bị cáo buộc cung cấp thông tin nhạy cảm về các cuộc điều tra nhằm vào băng đảng này, cũng như thông tin liên quan các băng đảng buôn ma túy khác, từ đó tạo điều kiện cho việc đưa hàng tấn ma túy các loại vào Mỹ.

Vụ việc bị phanh phui khi hồi đầu năm nay, trong một phiên tòa ở Brooklyn (Mỹ) Rey Zambada, một thành viên của băng đảng Sinaloa khai rằng từ năm 2005 đến năm 2007 đã đưa nhiều cặp chứa từ ba đến năm triệu USD cho ông Garcia Luna. Tuy nhiên, ông Garcia Luna đã phủ nhận hoàn toàn cáo buộc trên, gọi đó là lời khai man.

Ông Genaro Garcia Luna, 51 tuổi, nắm giữ chức vụ Bộ trưởng An ninh công cộng Mexico, phụ trách điều hành Cảnh sát liên bang Mexico từ năm 2006 đến năm 2012. Trước đó, ông cũng được bổ nhiệm vào các vị trí quan trọng khác như Giám đốc Cơ quan điều tra liên bang Mexico. Ông từng tham gia hỗ trợ quá trình huy động quân đội trấn áp các nhóm tội phạm có tổ chức, được Tổng thống Mexico Felipe Calderon khởi xướng vào năm 2006. Tuy nhiên, cuộc trấn áp đã kéo theo làn sóng bạo lực cướp đi hàng nghìn sinh mạng, nhiều người mất tích và vẫn còn để lại hậu quả tới tận hôm nay. Ông Garcia Luna tới Mỹ năm 2012 và định cư ở Florida. Các công tố viên cho rằng, thời điểm đó ông đã tích lũy gia tài cá nhân lên tới hàng chục triệu USD, và đã nói dối khi nộp đơn xin nhập tịch Mỹ.

Theo The Guardian, là cửa ngõ trung chuyển ma túy vào thị trường Mỹ, với đường biên giới giáp Mỹ dài hơn 3.000 km, Mexico trở thành hang ổ của các băng đảng buôn lậu ma túy khét tiếng. Từ năm 2006, các cuộc chiến chống ma túy tại nước này đã được phát động bằng nhiều hình thức, từ trấn áp quân sự dưới thời hai cựu Tổng thống Felipe Calderon và Enrique Pena Nieto cho đến chính sách “những cái ôm thay cho viên đạn” của Tổng thống đương nhiệm Andrés Manuel López Obrador, song vẫn chưa thể giúp Mexico dẹp bỏ hoàn toàn các băng đảng buôn bán ma túy.

Thậm chí, sau các chiến dịch chống buôn bán ma túy, việc hàng trăm tên tội phạm buôn ma túy cấp cao bị bắt giữ còn là nguyên nhân gây ra bạo lực, tranh chấp quyền lực giữa các băng đảng, cướp đi sinh mạng của khoảng 250.000 người tính đến năm 2018. Riêng trong năm này, số người thiệt mạng đã là hơn 27.000 người, khiến chiến dịch chống ma túy ở Mexico trở thành cuộc chiến có số lượng người thương vong chỉ đứng sau cuộc chiến tranh ở Afghanistan.

Ngoài sức hấp dẫn đến từ khoản siêu lợi nhuận của hoạt động buôn bán ma túy, chính nạn tham nhũng trong ngành tư pháp và sự yếu kém của lực lượng hành pháp đã khiến cuộc chiến ma túy ở Mexico chưa bao giờ đạt hiệu quả cao.Tình trạng quan chức “bảo kê” cho những băng nhóm buôn bán ma túy được cho là nguyên nhân chính khiến nỗ lực chống ma túy bị cản trở. Ông Genaro Garcia Luna là quan chức mới nhất của Mexico bị phía Mỹ bắt giữ vì cáo buộc nói trên. Dù vậy, kể từ khi chính quyền Mexico quyết định mở chiến dịch chống tội phạm buôn bán ma túy, hàng trăm cảnh sát và quan chức cấp cao tham nhũng cũng đã bị sa thải hoặc bắt giữ.

Tháng 5-2012, giới chức Mexico đã ra lệnh bắt giữ cựu Thứ trưởng Quốc phòng Tomas Angeles Dauahare và tướng quân đội khi đó là ông Roberto Dawe Gonzalez, với cáo buộc “bảo kê cho các tập đoàn buôn bán ma túy xuyên quốc gia”. Ông Angeles Dauahare là Thứ trưởng Quốc phòng dưới thời cựu Tổng thống Felipe Calderon và là nhân vật trợ giúp đắc lực cho chính phủ trong nỗ lực triệt phá các tập đoàn ma túy. Ở thời kỳ này, các binh sĩ được triển khai trên đường phố để trấn áp tội phạm ma túy. Ông Dauahare đã về hưu năm 2008. Trong khi đó, ông Dawe Gonzalez là tướng đương chức, lãnh đạo một đơn vị lục quân tinh nhuệ tại bang Colima ở phía tây Mexico. Báo chí địa phương khẳng định ông Gonzalez đóng vai trò chủ chốt trong các vụ trấn áp tội phạm ở hai bang xảy ra bạo lực nhiều nhất là Sinaloa và Chihuahua.

Tuy nhiên, theo nhiều tài liệu được cơ quan điều tra công bố, cựu Thứ trưởng Angeles Dauahare và tướng Dawe Gonzalez có liên kết chặt chẽ với băng nhóm buôn bán ma túy Juarez, từng do Amado Carrillo Fuentes (biệt danh là “Lord of Skies”) cầm đầu. Người này chuyên dùng máy bay để vận chuyển ma túy và đào hầm xuyên biên giới để đưa ma túy vào Mỹ. Sau đó, khi băng nhóm Sinaloa do “El Chapo” mở rộng phạm vi hoạt động, hai quan chức trên cũng đã đồng ý “bảo kê” cho băng đảng khét tiếng đó.

Mới đây nhất, ngày 22-11 vừa qua, Hội đồng Tư pháp liên bang Mexico (CJF) tuyên bố: “Các đặc vụ từ văn phòng công tố liên bang đã bắt thẩm phán Isidro Avelar Gutierrez tại thành phố Guadalajara. Ông ta đang được di lý đến Thủ đô Mexico City”. Theo đó, thẩm phán Isidro Avelar Gutierrez bị bắt sau khi Mỹ cáo buộc ông này tham nhũng và có quan hệ với băng đảng ma túy. Thẩm phán Avelar là người bị Bộ Tài chính Mỹ đưa vào “danh sách đen” hồi tháng 5 với cáo buộc ông này nhận hối lộ từ băng đảng ma túy Jalisco New Generation và Los Cuinis của Mexico “để đưa ra phán quyết có lợi cho các thành viên cấp cao” của tổ chức buôn bán ma túy này.

Giới phân tích cho rằng, dù đã có rất nhiều nỗ lực, nhưng nếu không có những biện pháp răn đe mạnh tay với các quan chức cố tình vi phạm, nhà chức trách Mexico sẽ tiếp tục chật vật trong cuộc chiến chống ma túy.