Từ ngành công nghiệp thời trang...
Olga Kolkova (Nga) vừa ra mắt thương hiệu áo tắm từ nhựa tái chế vào mùa hè năm nay. Và câu chuyện sản xuất của Olga đã khích lệ người trẻ sáng tạo, khi chỉ trong vòng sáu tháng, từ mối quan tâm tới môi trường, Olga đã tạo ra những sản phẩm áo tắm từ nhựa tái chế đầu tiên của mình.
Olga trải qua tuổi thơ yên bình tại một ngôi làng ở vùng Oryol, phía tây nam Thủ đô Moscow. Đầu những năm 90 của thế kỷ trước, ngôi làng của Olga không có nhiều vải, quần áo đẹp, nhưng có một cuốn tạp chí thời trang để cả làng ngắm nghía. Điều đó khiến cô gái trẻ thừa nhận rằng cô biết mình muốn làm gì khi lớn lên. Khoảng bảy, tám năm trước, Olga chuyển đến St. Petersburg và khởi động dự án đầu tiên của mình. Cô may áo nỉ, áo phông, váy và in lên đó những bức tranh của các họa sĩ. Một số người tiếp cận và đề nghị cô hợp tác để tránh việc cô đang làm có thể vi phạm bản quyền tác giả. Olga quyết định hợp tác với bảo tàng, phòng trưng bày. Công việc mang lại thu nhập, nhưng thấy việc hợp tác đã khiến các ý tưởng ban đầu của mình không còn rõ ràng, vì thế Olga quyết định nghỉ việc.
Olga du lịch tới đảo Bali (Indonesia), nơi cô yêu thích ở châu Á. Sau nhiều lần thăm thú, Olga nhận ra ô nhiễm môi trường từ rác thải nhựa đang là vấn đề nhức nhối của Bali. Cô bắt đầu nghĩ giải pháp để có thể giúp nơi này bằng tất cả kinh nghiệm liên quan đến ngành công nghiệp thời trang. Ý tưởng xuất hiện, Olga muốn làm áo tắm từ nhựa tái chế. “Tôi bắt đầu tìm kiếm các nhà máy xử lý rác thải. Tôi liên hệ với tất cả, và nghĩ rằng làm vậy ắt sẽ có người trả lời”, Olga nhớ lại. Sau khi không tìm thấy các nhà máy sản xuất sợi từ nhựa tái chế ở Nga, Olga tìm kiếm ở nước ngoài. Nhà máy đầu tiên cô tìm ra nằm tại Slovenia. Cô đặt hàng xử lý nhiều loại nhựa và nylon, chứ không chỉ chai nhựa. Các thợ lặn tham gia các chương trình tình nguyện thu gom nhựa, lưới đánh cá cũ tại Bali và nhiều nơi để chuyển đến nhà máy này.
Lưới nhựa, túi nylon được phân loại theo mầu sắc, sau đó được nghiền nát thành hạt và làm sạch dưới nhiệt độ cao. Các hạt nhựa được sử dụng để kéo sợi econyl (một loại sợi tổng hợp). Rồi từ Slovenia, các nguyên liệu thô được gửi đến Italia, nơi được xử lý thành loại vải chống mòn và chống giãn, cũng có khả năng chống kiềm, nước muối, và không phai dưới ánh nắng mặt trời. Việc may đồ bơi đang diễn ra ở Bali nhưng Olga lên kế hoạch mở các xưởng sản xuất tại Thủ đô Moscow của Nga. Sản phẩm của Olga đã được khách hàng đón nhận, và cô dự định sẽ sản xuất quần áo thể thao từ nhựa tái chế thời gian tới.
Trong xu hướng kêu gọi bảo vệ môi trường biển và hạn chế rác thải nhựa, trang mạng Batoko của Anh cũng giới thiệu các mẫu áo tắm được làm từ… rác thải nhựa 100% tái chế. Trong khi đó, nhãn hàng Patagonia đã trình làng các sản phẩm áo tắm cao cấp, cũng được sản xuất từ nhựa tái chế, hay các bộ áo tắm của nhãn hàng Auria của Anh được dệt thủ công với loại sợi được làm từ những chiếc lưới đánh cá bỏ đi.
Sử dụng nhựa tái chế để sản xuất quần áo, giày dép cũng đang là chiến lược của nhiều hãng thời trang nổi tiếng, trong đó có Adidas. Mới đây hãng này cho biết đang nỗ lực nhằm thay thế 100% chất liệu trong sản xuất bằng các nguyên liệu polyester tái chế vào năm 2024. Adidas lên kế hoạch “chặn” các loại rác thải nhựa trước khi chúng trôi ra biển, tái chế thành các cuộn sợi và sử dụng sản xuất giày. Năm 2018, hãng thời trang thể thao này đã sản xuất hơn năm triệu đôi giày từ rác thải nhựa.
... đến ngành xây dựng và tiếp tục mở rộng
Làm đường, lấp “ổ gà” từ nhựa phế thải là một trong những hướng đi mới của ngành xây dựng, như một nỗ lực làm sạch môi trường. Công ty xây dựng MacRebur có trụ sở tại Scotland (Vương quốc Anh) đã thực hiện dự án biến chai nhựa thành đường đi, bằng cách chế tạo một hợp chất mới từ rác thải nhựa để thay thế nhựa đường. Công ty cũng đã kêu gọi các hộ gia đình phân loại chất thải, đồng thời cho biết công ty có thể sử dụng hầu hết các loại nhựa. Đại diện Công ty MacRebur chia sẻ, máy tạo hạt đã được sử dụng để biến rác thải nhựa thành những viên nhỏ không quá 5 mm, sau đó, các hạt nhựa được trộn bằng bộ kích hoạt. Hợp chất nhựa tái chế sẽ có tính kết dính như nhựa đường. Sản phẩm mà MacRebur tạo ra sẽ được dùng thay thế cho khoảng 20% lượng nhựa đường thường được trải trên bề mặt đường phố. Mỗi tấn nhựa đường kết hợp theo công thức này giúp “giải quyết” khoảng 20.000 chai nhựa hoặc khoảng 70.000 túi nylon sử dụng một lần.
Sáng kiến của Công ty MacRebur vừa giúp tiết kiệm chi phí vừa tạo ra một loại nhựa đường chất lượng, chỉ tan chảy ở nhiệt độ 120 độ C, đó là lý do để đại diện công ty khẳng định mặt đường sẽ không bị biến dạng khi nhiệt độ lên cao. Qua nghiên cứu và thử nghiệm, công ty cho biết, những con đường “thế hệ mới” này có tuổi thọ cao gấp ba lần so với đường được làm từ các vật liệu truyền thống. Các dự án của MacRebur đã có mặt ở Anh và các nước vùng Vịnh, ở Canada, Australia, New Zealand. Nhiều người tin rằng, trong tương lai không xa, rất nhiều nơi sẽ sử dụng loại nhựa đường này thay cho nhựa đường truyền thống.
Trong khi đó, các viên gạch được sản xuất từ rác thải nhựa đang đặt nền móng cho giấc mơ được đến trường của trẻ em châu Phi, nơi có tỷ lệ học sinh bỏ học cao trên thế giới. Tại Bờ Biển Ngà, UNICEF (Quỹ Nhi đồng LHQ) cùng Công ty tái chế chất thải nhựa và cao-su Conceptos Plasticos đã hợp tác để sử dụng nhựa thu gom từ các khu vực ô nhiễm trong và chung quanh thành phố Abidjan, để sản xuất gạch phục vụ kế hoạch xây dựng 500 phòng học cho hơn 25.000 trẻ em trong hai năm tới.
Giới chức Bờ Biển Ngà và người dân nước này hoàn toàn có thể yên tâm về chất lượng các phòng học mới. Được sản xuất từ rác thải nhựa, các viên gạch có thể bảo đảm được tính chống cháy, nhẹ hơn 20% và có tuổi thọ dài hơn hàng trăm năm so với các vật liệu thông thường. Gạch tái chế cũng chống nước và cách nhiệt tốt. Theo thống kê, chỉ riêng tại Abidjan, trong số hơn 280 tấn chất thải nhựa được thải ra hằng ngày, chỉ có khoảng 5% được tái chế, 95% lượng chất thải chủ yếu “nằm lại” ở những bãi rác trong các cộng đồng dân cư có thu nhập thấp, gây ô nhiễm môi trường, vốn là tác nhân gây ra dịch sốt rét, tiêu chảy và viêm phổi ở trẻ em. Đại diện UNICEF khẳng định, sử dụng gạch tái chế để xây phòng học cũng góp phần làm giảm mạnh lượng rác nhựa thải ra môi trường, đồng thời giúp tăng thu nhập cho các gia đình “dễ bị tổn thương nhất”.
Tận dụng rác thải nhựa để sản xuất cũng đang được các cơ sở sản xuất vật liệu, dịch vụ phục vụ đời sống hằng ngày quan tâm. Nhà máy đầu tiên trên thế giới sản xuất sáp từ chất thải nhựa vừa được đưa vào hoạt động tại Ireland. Nguyên liệu để sản xuất được cung cấp bởi chất thải nhựa. Dự kiến, từ hai tấn chất thải, công ty sẽ thu được một tấn sáp EnviroWax, nguyên liệu chính để sản xuất mỹ phẩm, nến, kẹo cao-su và các chất bôi trơn trong công nghiệp cơ khí. Trong ngành điện, các nhà khoa học từ Đại học Chester (Anh) đã tìm ra giải pháp biến các loại rác nhựa thành nhiên liệu hydro hoặc điện năng có thể dùng cho ô-tô hoặc các hộ gia đình. Cụ thể, quy trình gồm thu thập các mảnh nhựa rồi cắt chúng thành những dải nhỏ, sau đó nung chảy dưới nhiệt độ 1.000 độ C. Khí sinh ra trong quá trình sẽ được chuyển thành năng lượng. Dự kiến, công nghệ này sẽ sớm được áp dụng rộng rãi.
