Công nghệ robot phân loại rác thải

Việc sử dụng robot tích hợp công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) để phân loại rác là xu hướng mới giúp tiết kiệm thời gian và chi phí chăm sóc cho công nhân. Các robot phân loại rác này hứa hẹn hỗ trợ đắc lực con người trong xử lý rác thải, đồng thời giúp những thành phố lớn trên thế giới điều hành các cơ sở tái chế theo cách thức hiệu quả hơn.

Một robot phân loại rác đang được thử nghiệm tại châu Âu. Ảnh: REUTERS
Một robot phân loại rác đang được thử nghiệm tại châu Âu. Ảnh: REUTERS

Bài toán xử lý rác thải

NBC News dẫn số liệu của Ngân hàng Thế giới (WB) cho biết, trung bình mỗi năm con người tạo ra 1,3 tỷ tấn chất thải rắn đô thị. Năm 2020, thế giới thải ra hơn hai tỷ tấn rác thải rắn. Các nền kinh tế phát triển chiếm 16% dân số thế giới song thải ra 34% rác thải rắn của thế giới, trong khi rác thải của các nền kinh tế đang phát triển cũng gia tăng mạnh các năm qua. Nhiều chuyên gia dự báo, với chiều hướng hiện nay, lượng rác thải rắn sẽ tăng lên 2,2 tỷ tấn vào năm 2025. Và đến giữa thế kỷ 21, người dân ở Bắc Mỹ và châu Âu sẽ thải số rác thải nhiều hơn 25% so hiện nay. Cùng cách tính này, khối lượng rác thải rắn ở khu vực Đông Á sẽ tăng hơn 50%, gấp hai lần khu vực Đông - Nam Á, gấp ba lần khu vực châu Phi. Bên cạnh đó, lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính từ các bãi rác cũng sẽ tăng, chiếm từ 8% đến 10% tất cả các loại khí thải vào năm 2025.

Trên thực tế, chỉ có 14% lượng rác thải nhựa được tái chế trên toàn cầu. Trong đó, theo Cục Bảo vệ môi trường Mỹ (EPA), tại “xứ cờ hoa” chỉ có một phần ba lượng rác thải được tái chế. Rác thải đang là vấn đề nan giải với nhiều quốc gia trên thế giới, vì không chỉ gây ô nhiễm môi trường mà còn ảnh hưởng trực tiếp sức khỏe của người dân. Trước thực trạng trên, nhiều quốc gia, tổ chức quốc tế và doanh nghiệp đang nỗ lực tìm kiếm những giải pháp mới hiệu quả hơn nhằm hạn chế, thu gom và xử lý triệt để lượng rác thải. 

Theo Business Insider, các robot hỗ trợ xử lý rác thải có hiệu quả và năng suất cao đã được chế tạo để giải quyết bài toán rác thải. Một số hãng sản xuất robot lớn trên thế giới như AMP Robotics, Bulk Handling Systems of Eugene ở Oregon (Mỹ), ZenRobotics ở Helsinki (Phần Lan)… đã đẩy mạnh nghiên cứu, phát triển các robot phân loại rác thải, lần lượt cho ra mắt nhiều robot hiện đại, tích hợp công nghệ AI để giúp con người phân loại rác thải, tăng năng suất lao động.

Forbes cho biết, robot của Công ty AMP Robotics là giải pháp tối ưu cho vấn đề nhân công, hiện có mặt tại 600 cơ sở tái chế rác tại Mỹ. Nhà sáng lập, đồng thời là Tổng Giám đốc điều hành (CEO) của AMP Robotics, ông Matanya Horowitz cho biết, trước khi đại dịch Covid-19 bùng phát, sản phẩm của AMP Robotics đã được nhiều khách hàng quan tâm và tình hình kinh doanh của hãng thật sự khấm khá khi các nhà máy tái chế bị quá tải vì không tuyển đủ lao động. Theo chia sẻ của Horowitz, AMP Robotics đã bán và cho thuê 100 dây chuyền robot tích hợp AI phục vụ 40 nhà máy tái chế quy mô lớn trên khắp Bắc Mỹ, châu Âu và Nhật Bản. Giá của mỗi bộ robot này khoảng 300.000 USD, khá đắt, song nhiều trung tâm tái chế tại Mỹ vẫn đầu tư lắp đặt hệ thống này với hy vọng có thể cắt giảm lượng nhân công và nâng cao năng suất làm việc.

Một số ý kiến cho rằng trên thực tế, các robot phân loại và tái chế rác thải đã xuất hiện ở phương Tây khá lâu so Mỹ. Chẳng hạn, Công ty Bollegraaf, có trụ sở tại Hà Lan, đã nộp bằng sáng chế robot tái chế rác thải từ những năm 90 của thế kỷ trước. Loại robot này phân loại rác dựa trên công nghệ quang phổ và chiều cao của vật thể. Trong khi đó, Công ty ZenRobotics có trụ sở tại Helsinki lại có robot phân loại rác sử dụng camera mã hóa mầu, cảm biến laser và máy dò. Robot của AMP Robotics cũng có cách tiếp cận tương tự, nhưng tập trung vào tái chế theo băng chuyền. AI có thể được sử dụng để “dạy” cho robot cách nhận dạng các vật thể dựa trên mầu sắc, hình dạng, kết cấu và logo.

Tháng 10-2019, Công ty Sogetri của Thụy Sĩ đã đưa vào hoạt động trung tâm phân loại rác thải tự động Sortera. Đây là trung tâm robot hóa hoàn toàn đầu tiên ở Thụy Sĩ, mỗi năm nhận 77.000 tấn chất thải từ các doanh nghiệp và công trường xây dựng, tập trung tái chế hoặc thu hồi. Nhiều thiết bị mới được tích hợp để bảo đảm phân loại vật liệu tối ưu, như quy trình phân loại đa dòng và robot thế hệ mới nhất được ứng dụng AI. Robot tự học cách nhận biết các loại đối tượng và vật liệu. Điểm nổi bật là bốn cánh tay của robot có khả năng ghi nhận 8.000 bức ảnh mỗi giờ. Một trong số chúng có thể mất tới bốn phân đoạn xử lý rác thải khác nhau với độ chính xác cao.

Tháng 11-2019, Trung Quốc đã giới thiệu mẫu robot phân loại rác thải tự động tân tiến. Thiết bị này là sản phẩm của công ty chuyên sản xuất robot công nghiệp ABB. Công cụ phân loại rác của ABB có sự kết hợp giữa robot hai cánh tay có tên YuMi và robot xử lý vật liệu IRB 1200. YuMi có nhiệm vụ phân loại rác thành bốn nhóm khác nhau, từ rác thải độc hại đến vật liệu có thể tái chế. Sau khi phân loại xong, rác được chuyển tới robot IRB 1200 bằng băng chuyền, nơi chúng được thu gom lại để tiến hành tái chế.

Nhiều tính năng ưu việt

Robot tích hợp công nghệ AI là công nghệ mới trong việc phân loại rác, nên không ít ý kiến cho rằng, vì có nhiều tính năng ưu việt công nghệ này sẽ được sử dụng nhiều hơn trong tương lai. Tuy nhiên, robot phải được chế tạo với cách thức hoạt động đơn giản hóa và chi phí sản xuất rẻ để phù hợp khả năng tài chính của các nước đang phát triển, nơi rác thải xuất hiện ngày một nhiều.

Người lao động trong ngành phân loại rác có khả năng bị tổn hại sức khỏe gấp hai lần so các công nhân ngành khác và có tỷ lệ tử vong cao ở nhiều quốc gia. Tuy nhiên, với sự trỗi dậy của AI hiện nay, các robot phân loại rác tiên tiến đang được sử dụng ngày một nhiều hơn ở các nhà máy tái chế tại một số quốc gia phát triển như Mỹ, Phần Lan, Thụy Sĩ. Giới phân tích cho rằng, nhờ sự hỗ trợ đắc lực của robot tích hợp công nghệ AI, rác thải sẽ ngày càng được xử lý nhanh gọn và phân loại chính xác hơn. 

Robot phân loại rác thải hoạt động như một công nhân thực thụ song năng suất lại cao gấp nhiều lần. Với những cải tiến về năng lực phát hiện, nhận biết các vật liệu cụ thể, robot tích hợp công nghệ AI dần trở thành một công cụ mới trong nỗ lực phân loại vật liệu tái chế từ các bãi chôn lấp và lò đốt rác. Nếu giá thành sản xuất rẻ hơn hiện nay, những robot này sẽ hiện diện ở nhiều quốc gia hơn, giúp các trung tâm xử lý rác hiệu quả, góp phần quan trọng vào nỗ lực toàn cầu về bảo vệ môi trường sinh thái.