Đồ uống có đường ở Việt Nam rất đa dạng, được nhiều người ưa thích khiến việc tiêu thụ sản phẩm này tăng nhanh nhất trong số các thực phẩm khác và là một trong những nguyên nhân gây nên nhiều triệu chứng bệnh tật. Số liệu điều tra cho thấy, trung bình một người Việt tiêu thụ khoảng 46,5g đường tự do/ngày, gần bằng mức giới hạn tối đa (50g/ngày), cao gần gấp đôi so mức nên tiêu thụ là dưới 25g/ngày, theo khuyến cáo của WHO.
TS Juliawati Untoro, chuyên gia dinh dưỡng của WHO cho biết, việc khuyến cáo kiểm soát đồ uống có đường để phòng, chống các bệnh không lây nhiễm như thừa cân, béo phì, tim mạch, huyết áp... đã có từ lâu nhưng nhiều báo cáo gần đây cho thấy, tại Việt Nam, tỷ lệ này đang tăng nhanh chóng.
Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, lứa tuổi từ 13 - 17 đang tiêu thụ nước uống có đường nhiều nhất. Trong đó, sản phẩm được ưa chuộng nhất là trà uống liền (hơn 2.000 triệu lít), tiếp đến là nước uống có ga (hơn 1.000 triệu lít), đồ uống thể thao (gần 600 triệu lít), nước tăng lực và nước uống trái cây (gần 360 triệu lít). TS Untoro nhấn mạnh, nước ngọt là loại thực phẩm cung cấp năng lượng nhanh nhưng rất nghèo dinh dưỡng. Một lon nước ngọt khoảng 330 ml chỉ chứa khoảng 36g đường tự do. “Đồ uống có đường có thể mang lại cảm giác sảng khoái, ăn ngon miệng. Tuy nhiên, sử dụng đồ uống có đường sẽ dẫn đến nguy cơ cao mắc các bệnh không lây nhiễm như thừa cân, béo phì, tăng huyết áp, loãng xương... gây ra những biến chứng nặng nề về tim mạch. Đây cũng là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu hiện nay”.
Cục Y tế dự phòng cho biết, tỷ lệ thừa cân, béo phì tại Việt Nam hiện chiếm khoảng 25% dân số. Đối với trẻ dưới 5 tuổi, tỷ lệ này tăng nhanh từ 0,6% năm 2000 lên 5,3% năm 2015. Một nghiên cứu kéo dài hơn tám năm với 50.000 phụ nữ có và không có thói quen uống nước ngọt cho thấy, những phụ nữ uống nhiều hơn một lon nước ngọt/ngày đã tăng tới 8 kg trọng lượng cơ thể, trong khi người giảm tiêu thụ nước ngọt chỉ tăng 2,8 kg. Cùng đó, nghiên cứu trên 90.000 phụ nữ thích uống nước ngọt thì nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường tuýp II cao gấp hai lần so người không thường xuyên uống loại đồ uống này.
Việc uống trung bình một lon đồ uống có đường mỗi ngày có nguy cơ bị nhồi máu cơ tim hoặc chết vì nhồi máu cơ tim cao hơn 20% so những người không sử dụng. Theo điều tra của Bệnh viện Nội tiết Trung ương, sau 10 năm (từ năm 2002 đến 2012), tỷ lệ bệnh đái tháo đường đã tăng gấp hai lần (từ 2,7% lên 5,4%). Việc chăm sóc, điều trị cho những người mắc bệnh đái tháo đường suốt đời hiện đang là gánh nặng cho nền kinh tế.
Vì vậy, theo khuyến cáo của WHO, lượng đường tự do (bao gồm các loại đường bổ sung vào thực phẩm, đồ uống hoặc đường tự nhiên từ hoa quả) trong chế độ ăn của mỗi người chỉ nên chiếm không quá 10% và nên giảm xuống dưới 5%/ngày. Bên cạnh đó, để hạn chế thấp nhất bệnh tật, người dân cần nâng cao nhận thức về sử dụng đồ uống; kiểm soát quảng cáo các sản phẩm có đường cho trẻ em và học sinh, đặc biệt tại trường học; khuyến khích các nhà sản xuất dán nhãn nhận biết các sản phẩm có lợi cho sức khỏe để người tiêu dùng lựa chọn, sử dụng các sản phẩm yêu thích với số lượng phù hợp.
