Đừng vội từ bỏ mạng lưới an sinh!

Lo lắng việc chính sách thay đổi khiến lương hưu thấp, nhiều người lao động (NLĐ) khi về hưu muốn nhận bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần. Điều này đồng nghĩa họ chấp nhận rời khỏi mạng lưới an sinh xã hội và có thể gánh chịu những rủi ro như không bảo đảm được cuộc sống khi về già.

Người lao động cần tỉnh táo, cân nhắc kỹ lưỡng khi đưa ra quyết định về hưu trước tuổi. Ảnh: HẢI NAM
Người lao động cần tỉnh táo, cân nhắc kỹ lưỡng khi đưa ra quyết định về hưu trước tuổi. Ảnh: HẢI NAM

Thông tin từ BHXH Việt Nam cho biết, tại Việt Nam, bình quân mỗi năm có khoảng 600.000 người nhận BHXH một lần trong 5 năm trở lại đây. Đơn cử, trong năm 2016, đã có hơn 665.300 NLĐ quyết định nhận BHXH một lần. Việc nhận trợ cấp BHXH một lần đồng nghĩa với việc NLĐ chấp nhận rời khỏi mạng lưới an sinh xã hội và có thể gánh chịu những rủi ro như không bảo đảm được cuộc sống khi về già.

Nhận định từ phía cơ quan BHXH cho biết, qua theo dõi, những lao động trẻ, lao động chưa qua đào tạo nghề tập trung ở những vùng sử dụng nhiều lao động, dễ dàng di chuyển lao động, tìm kiếm việc làm có xu hướng xin hưởng BHXH một lần nhiều hơn. Mặt khác, đời sống NLĐ hiện nay còn nhiều khó khăn, tiền lương thấp nên NLĐ muốn lấy BHXH một lần để có tiền trang trải trước mắt mà chưa nghĩ đến khi về già. Bên cạnh đó, nhiều lao động lo lắng việc chính sách thay đổi khiến lương hưu thấp, trượt giá… có thể khiến họ mất quyền lợi nên muốn cầm tiền trong tay cho chắc.

Theo quy định tại Điều 56 Luật BHXH 2014, từ năm 2018 trở đi công thức tính tỷ lệ lương hưu sẽ có thay đổi. Hệ quả của việc thay đổi này là với cùng một số năm đóng BHXH thì người về hưu vào năm 2018 sẽ hưởng tỷ lệ lương hưu thấp hơn người về hưu vào năm 2017.

Thí dụ, với 25 năm đóng BHXH thì lao động nữ sẽ được hưởng tỷ lệ lương hưu là 75% nếu về hưu vào năm 2017, nhưng nếu về hưu vào năm 2018 thì tỷ lệ hưởng lương hưu chỉ còn 65% (từ năm 2018, mỗi năm đóng BHXH vượt 15 năm chỉ tính bằng 2% so với trước đây là 3%).

Trường hợp năm 2017 lao động nữ được 54 tuổi, đóng BHXH 25 năm, nếu về hưu trước tuổi, mức lương hưu thấp nhất họ có thể được sẽ là 73% (trừ 2% cho mỗi năm về hưu trước tuổi).

Trong khi đó, nếu đóng BHXH thêm một năm cho đến 2018 để đủ tuổi về hưu thì NLĐ chỉ được hưởng lương hưu ở mức 67% (tương đương 26 năm đóng BHXH của nữ vào 2018). Vì vậy, để có “lợi” nhất khi hưởng chế độ hưu trí thì NLĐ (đặc biệt là lao động nữ) nên về hưu trước tuổi vào năm 2017.

Chia sẻ ý kiến tại hội nghị đối thoại về thực hiện chính sách BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam diễn ra mới đây, đại diện một doanh nghiệp tại Khu chế xuất Tân Thuận (TP Hồ Chí Minh) cho biết, nhiều NLĐ đã xin nghỉ để hưởng chế độ BHXH một lần. Theo đại diện doanh nghiệp này, nhiều NLĐ đã gắn bó từ những ngày đầu thành lập và tính đến nay cũng tham gia BHXH được gần 20 năm. Tuy nhiên, NLĐ muốn nghỉ thay vì chờ đủ tuổi để hưởng lương hưu là do có thông tin từ ngày 1-1-2018 có sự thay đổi về cách tính và lương hưu sẽ giảm.

Không chỉ bản thân NLĐ quyết định nhận tiền BHXH một lần, thực tế cũng ghi nhận việc các doanh nghiệp hỗ trợ để NLĐ lớn tuổi nghỉ việc như tại một số doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Đồng Nai. Trước thực tế này, các chuyên gia cho rằng, NLĐ cần tỉnh táo, cân nhắc kỹ lưỡng trước khi đưa ra quyết định về hưu trước tuổi, bởi số tiền nhận được trước mắt có thể lớn, nhưng cũng chỉ tương đương khoảng một năm thu nhập. Quan trọng hơn là cơ hội việc làm đối với những lao động lớn tuổi sẽ khó khăn hơn nên khó có điều kiện tiếp tục tham gia BHXH để được hưởng chế độ hưu trí.

Trước một số thông tin lo ngại vỡ quỹ BHXH, ông Bùi Sĩ Lợi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội khẳng định: “Quỹ BHXH là quỹ do Nhà nước bảo hộ và Nhà nước sẽ có trách nhiệm đối với quỹ này để bảo đảm an sinh xã hội cho người dân. Hiện nay, Quỹ BHXH đang đầu tư có lãi, quỹ kết dư khoảng 500.000 tỷ đồng. Năm 2016, lãi suất bình quân của đầu tư tăng trưởng là 7,8%. Đồng thời, chính sách BHXH đang tiến dần đến nguyên tắc đóng hưởng, nghĩa là đóng ít hưởng ít, đóng cao hưởng cao, do đó Quỹ không thể vỡ hoặc mất cân đối”.

Về vấn đề này, ông Trần Đình Liệu, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam cũng nhấn mạnh: “Thay vì lo lắng, chúng ta nên vận động NLĐ đóng, tham gia BHXH lâu dài để bảo đảm chế độ an sinh khi ốm đau, về già. Quỹ BHXH sẽ không bao giờ bị vỡ, chính sách sẽ có những điều chỉnh sao cho phù hợp”.

Trước lo ngại mức lương hưu thấp, không đáp ứng được các nhu cầu của cuộc sống, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam cho rằng, cách tính lương hưu dựa trên mức đóng hưởng, trong đó căn cứ vào chỉ số trượt giá để điều chỉnh mức hưởng lương hưu theo hướng có lợi cho NLĐ. Còn về việc NLĐ muốn nhận BHXH một lần, ông Trần Đình Liệu khuyến cáo: “NLĐ cần cân nhắc kỹ. Nếu không tính toán lâu dài, đến khi hết tuổi lao động, cuộc sống sẽ hết sức khó khăn”.