Theo khảo sát của chúng tôi, những ngày gần Tết, tại các chợ, siêu thị, trung tâm thương mại và các làng nghề trên địa bàn Hà Nội, các mặt hàng thực phẩm được bày bán khá phong phú, đa dạng về chủng loại và mẫu mã. Bên cạnh những mặt hàng bảo đảm an toàn về chất lượng, đầy đủ các thông tin như thành phần, hạn sử dụng, nguồn gốc, xuất xứ…, cũng có không ít các loại hàng hóa, bánh, mứt, kẹo không nhãn mác, không rõ nguồn gốc, khiến người tiêu dùng gặp không ít khó khăn trong việc lựa chọn. Tại một số khu vực bán buôn như: Đồng Xuân, Hàng Buồm, làng nghề Xuân Đỉnh…, các loại bánh kẹo, mứt, ô mai, thậm chí các sản phẩm giò, chả, thịt lợn, gà, xúc xích hun khói được đóng trong các bao ni-lông hoặc bao tải được bày bán công khai. Tại các chợ dân sinh dễ dàng nhận thấy các loại mặt hàng phục vụ Tết như bánh, mứt, hoa quả sấy khô “3 không” (không nhãn mác, không xuất xứ, không hạn sử dụng) được bày bán tràn lan. Tại nhiều cửa hàng, mứt được chất cao trong khay hoặc bao giấy cứng không nhãn mác, với đủ chủng loại, mầu sắc sặc sỡ. Có khu chợ, do diện tích chật hẹp, cho nên các bao đựng mứt không được che chắn, bày bán ngay lối đi. Tương tự, các mặt hàng khô được ưa chuộng và mua nhiều vào dịp Tết nhưng cũng đang bị buông lỏng quản lý, người tiêu dùng hoàn toàn không nắm bắt được thông tin về sản phẩm. Chị Nguyễn Thu Minh, (quận Nam Từ Liêm, Hà Nội) cho biết, mặc dù còn ba tuần nữa mới đến Tết Nguyên đán, nhưng hàng hóa được bày bán rất đa dạng và phong phú, nhưng lựa chọn lại rất khó. Do đó, chị chỉ lựa chọn những mặt hàng có nguồn gốc, xuất xứ, nhãn mác rõ ràng. Cùng suy nghĩ với chị Minh, chị Thanh Mai (phường Mai Dịch, quận Cầu Giấy) cho biết: “Ở chợ gần khu nhà chị ở bày bán rất nhiều các loại hàng hóa phục vụ Tết, có rất nhiều loại không ghi nhãn mác, hạn sử dụng cũng như bảo đảm về ATTP, tuy nhiên do giá rẻ cho nên rất đông người mua”.
Thực trạng nêu trên đang gióng lên nỗi lo về ATTP bởi mới đây, vào ngày 5-1, qua thời gian dài trinh sát, Đội Quản lý thị trường số 24, Cục Quản lý thị trường TP Hà Nội phối hợp lực lượng công an trên địa bàn huyện Hoài Đức đã đột xuất kiểm tra và bắt quả tang Công ty TNHH Chế biến nông sản Minh Quang có trụ sở chính tại huyện Hoài Đức, Hà Nội đang trữ một lượng lớn sản phẩm bánh quy do nước ngoài sản xuất có dấu hiệu hết hạn sử dụng. Theo lực lượng chức năng, phần lớn các loại bánh, kẹo tại đây là hàng nhập khẩu, sản xuất từ năm 2018 và có hạn sử dụng đến tháng 2-2020. Doanh nghiệp này đã có hành vi vứt bỏ vỏ hộp với hạn sử dụng đã hết để chuyển sang bao bì mới với hạn sử dụng mới dài hơn.
Theo lãnh đạo Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm (Hà Nội), thời điểm cuối năm, không khí mua sắm trên thị trường đã sôi động hơn trước. Nguy cơ thực phẩm mất an toàn của các cơ sở sản xuất mùa vụ, cơ sở sản xuất “chui” rất lớn. Các cơ quan chức năng đang tăng cường thanh tra, kiểm tra, tuy nhiên cũng không loại trừ được các thủ đoạn tinh vi của người sản xuất, buôn bán, vận chuyển. Mặt khác, nguy cơ tiềm ẩn mất ATTP ở ngay chính người tiêu dùng khi ý thức của một số người dân về vệ sinh ATTP chưa đầy đủ, vẫn còn chủ quan chạy theo quảng cáo, thiếu thông tin về doanh nghiệp và sản phẩm. Theo xu hướng chung, nhiều người dân mua thực phẩm qua các trang thông tin điện tử, trên mạng xã hội hoặc đặt mua hàng online. Mua hàng hình thức này góp phần phòng, chống dịch Covid-19 hiệu quả nhờ giảm tiếp xúc trực tiếp, tiết kiệm nhiều chi phí và được đông đảo người dân ủng hộ. Tuy nhiên, việc kiểm soát chất lượng sản phẩm mua bán qua hình thức này là một thách thức lớn đối với các cơ quan chức năng, bởi phần lớn cơ sở bán hàng online đều không có giấy chứng nhận ATTP. Hành lang pháp lý để xử phạt còn thiếu, trong khi, phần lớn cơ sở bán hàng online lại không có giấy chứng nhận ATTP.
Tết Nguyên đán Tân Sửu đang đến gần. Trong bối cảnh dịch Covid-19 vẫn diễn biến phức tạp, để bảo đảm ATTP trong dịp Tết Nguyên đán Tân Sửu và Lễ hội Xuân 2021, cùng với việc thực hiện tốt các Kế hoạch của Ban chỉ đạo liên ngành Trung ương và Kế hoạch số 238/KH của UBND thành phố Hà Nội về Bảo đảm an toàn thực phẩm trong sản xuất, chế biến, kinh doanh, nhập khẩu và sử dụng thực phẩm; cần mạnh tay xử lý việc sản xuất, kinh doanh thực phẩm giả, kém chất lượng, phòng, chống ngộ độc thực phẩm… Tăng cường thanh tra, kiểm tra liên ngành từ trung ương đến cấp xã, phường, tập trung vào các nhóm sản phẩm tiêu thụ nhiều trong dịp Tết và Lễ hội có yếu tố nguy cơ cao, các làng nghề chế biến thực phẩm, các tỉnh có cửa khẩu, các thành phố lớn… Bên cạnh việc đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao kiến thức ATTP thì xử phạt “mạnh tay” cũng được coi là biện pháp hiệu quả trong ngăn chặn và răn đe người sản xuất, kinh doanh chế biến thực phẩm. Và bên cạnh đó, mỗi người dân cần phải có ý thức tự bảo vệ mình.
Khi lựa chọn mua thực phẩm đóng hộp hoặc đóng gói sẵn cần chú ý nhận diện chính xác thông tin về: xuất xứ, nhãn mác trên sản phẩm, cơ sở kinh doanh và các thông tin liên quan. Nên mua sản phẩm từ những thương hiệu uy tín và mua từ các cửa hàng hoặc các trung tâm thương mại để được kiểm soát chặt chẽ về chất lượng của sản phẩm.
Nguyễn Huy Thông
(quận Hoàn Kiếm, TP Hà Nội)
Do tâm lý tích trữ dịp Tết, nhiều gia đình đã mua rất nhiều các loại thực phẩm, nhưng không để ý đến nguồn gốc, hạn sử dụng nên có nguy cơ gây mất ATTP. Vì vậy, mọi người cần “tỉnh táo” trong lựa chọn, chú ý tem nhãn nguồn gốc, hạn sử dụng; chọn cơ sở kinh doanh uy tín, tránh mua ở các điểm bán hàng tự phát, hàng trôi nổi.
Trần Ngọc Tụ
Chi cục trưởng Chi cục An toàn, vệ sinh thực phẩm Hà Nội
